O parku

Park utworzono dla ochrony charakterystycznego krajobrazu centralnej części Wyżyny Lubelskiej, ze szczególnym uwzględnieniem bogatej rzeźby lessowej Wyniosłości Giełczewskiej.

Położenie administracyjne (powiat/gminy): Powiat lubelski / Krzczonów (wiejska), Jabłonna (wiejska); Powiat świdnicki / Rybczewice (wiejska), Piaski (wiejska)

Rozporządzenie Wojewody Lubelskiego w sprawie Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego

Krzczonowski Park Krajobrazowy utworzony został na mocy Uchwały Nr XI/56/90 WRN w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 r. Szczególnym celem ochrony parku jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska ze szczególnym uwzględnieniem bogatej rzeźby lessowej oraz cennych przyrodniczo kompleksów leśnych. Krzczonowski Park Krajobrazowy charakteryzuje się najbardziej typowymi dla Wyżyny Lubelskiej krajobrazami, silnym urzeźbieniem terenu i wysokościami bezwzględnymi sięgającymi do 300 m n.p.m.

Park położony jest na Wyniosłości Giełczewskiej w środkowej części Wyżyny Lubelskiej. Województwo Lubelskie charakteryzuje się klimatem umiarkowanie kontynentalnym, część południowo – zachodnia czyli obszar Wyżyny Lubelskiej na którym znajduje się Krzczonowski Park Krajobrazowy posiada łagodniejszy i nieco suchszy klimat od części północnej województwa który jest bardziej wilgotny i surowy. Średnia suma opadów rocznych na Wyżynie Lubelskiej wynosi od 550 do 600 mm, natomiast średnia roczna temperatura to około 7,5°C, średnia temperatura lipca 19°C, a średnia temperatura stycznia około -4,5°C. Okres wegetacyjny trwa od 200 do 210 dni. Opad śnieżny pojawia się w grudniu, a pokrywa śnieżna utrzymuje się długo, ponad 80 dni. Długie zaleganie pokrywy śnieżnej uwarunkowane jest wstępowaniem na tym terenie lasów, wąwozów i suchych dolin, które sprzyjają gromadzeniu się śniegu i opóźnieniu jego topnienia, co ma korzystny wpływ na uwilgotnienie gleb i uzupełnienie zasobów wód podziemnych wiosną. Na całym obszarze województwa przeważają wiatry zachodnie, Wyżyna Lubelska charakteryzuję się dużym nasłonecznieniem jest ono największe w kraju, co wpływa na potencjał solarny regionu. Wysokie nasłonecznienie ma korzystny wpływ na dojrzewanie upraw we właściwych terminach.

Teren parku obejmuje 12 421,00 ha powierzchni, natomiast otulina zajmuje 13 854,00 ha i bezpośrednio styka się z Czerniejowskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Szerokość otuliny parku sięga od 1 do 6 km. Park charakteryzuje się występowanie suchych dolin denudacyjno-erozyjnych oraz wąwozów. Duże wąwozy znajdują się w okolicach Pilaszkowic i Rybczewic, osiągają długość do 1 km i głębokość do 15 m. Znajduje się tu także kilkanaście ostańców denudacyjnych zbudowanych z piaskowców.

Ostańce denudacyjne to osobliwy i duży walor krajobrazowy parku, występują w zachodniej i północnej części w formie wzgórz, najwyższy z nich ma wysokość 281 m n.p.m. Zbudowane są z piaskowców o twardym lepiszczu krzemionkowym, oparły się denudacji i tkwią w krajobrazie parku jako świadkowie przeszłości geologicznej i tektonicznej Lubelszczyzny (piaskowiec niegdyś wykorzystywane jako materiał do wyrobu kół młyńskich). Dzięki nim zachowany został pełen profil geologicznych utworów budujących wyżynę Lubelską. Wiele z nich ma swoje nazwy m.in.: Chełmiec, Szabałowa Góra, Gliniana Góra, Kobyla Góra.

Góra Chełmiec (autor film: Marcin Najdzioński)

Gliniana Góra (autor film: Marcin Najdzioński)

Przeważającym krajobrazem występującym na terenie parku to krajobraz kulturowy składający się głównie z terenów rolniczych w tym z pól rolnych, sadów, obszarów zabudowy. W harmonijny sposób łączy on elementy pochodzenia naturalnego z terenami zajętymi przez działalność człowieka. Występują tu lasy dębowo-grabowe z domieszką buka oraz lasy mieszane, dąbrowy świetliste i lasy łęgowe. Największe kompleksy leśne to „Las Chmielowski” i „Las Królewski”, obszar parku pokryty jest w 24,8% przez lasy, mimo ich niewielkiego udziału istniejące zbiorowiska są prawie wyłącznie najbardziej wartościowymi gatunkami, charakteryzujące się wysoką zdrowotnością o przeznaczeniu nasiennym.

Okolice Olszanki (autor filmu: Marcin Najdzioński)

Przez park przepływa rzeka Giełczew oraz jej dopływ Radomirka, a także struga Olszanka ze swoimi mniejszymi dopływami. Teren parku jest ważnym rejonem źródliskowym, znajduje się tu bowiem 45 źródeł. Ponad 80% powierzchni parku mieści się w dorzeczu rzeki Giełczwi. Rzeka Giełczew płynie naturalnym kortem w niewykształconej, wąskiej dolinie o stosunkowo stromych zboczach, choć jej część została uregulowana i przekształcona. Radomirka swój początek bierze na zachodnim krańcu Krzczonowa, jej długość osiąga 15 km. Rzeka od Lasu Królewskiego aż do końca jej występowania została uregulowana. Olszanka to uboga w wodę 7 km struga będąca lewobocznym dopływem Radomirki. Rzeki Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego charakteryzują się zróżnicowanym i zmiennym spadkiem. Co w przeszłości uwarunkowało o atrakcyjnym wykorzystaniu rzek na potrzeby młynów wodnych, znajdowały się one w siedmiu wsiach. Czyste wody rzek i strumieni (głównie I klasy  czystości) oraz liczne źródła niespotykane w innych częściach Wyżyny, przyczyniają się do atrakcyjności parku.

Obszar Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego charakteryzuje się znacznym udziałem gleb wysokich klas bonitacyjnych (I-IVa), wśród których dominują klasy IIIa i IIIb. W obrębie gleb chronionych (klasy I-IVa) występują gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego, dobrego i wadliwego oraz kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego. Skałą macierzystą rozwoju gleb w tym regionie są głównie utwory czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Pod względem typologicznym są to gleby brunatne oraz gleby bielicowe i pseudobielicowe. Pośród gleb pochodzenia organicznego w przewadze występują gleby torfowe i murszowo-torfowe oraz mułowo-torfowe i torfowo-mułowe. Gleby brunatne zajmują skłony i tereny wypukłe, natomiast gleby pseudobielicowe występują na obszarach płaskich lub lekko falistych równinach. Na wierzchowiskach i zboczach spotyka się niewielkie płaty rędzin, wytworzonych ze zwietrzeliny margli kredowych. W obniżeniach u podnóży stoków oraz w zagłębieniach wykształciły się czarne ziemie, charakteryzujące się dużą miąższością poziomu próchniczego, w dnach dolin na pyłowych i ilastych osadach aluwialnych powstały mady.