Przeskocz do treści Przeskocz do menu

Rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody to jedna z obszarowych form ochrony przyrody, zawarta w  Ustawie o ochronie przyrody (art. 13 ust. 1) Dz. U. z 2018 r. poz. 1614, 2244, 2340. „Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi”.

Na terenie Parku istnieją dwa rezerwaty przyrody, zaś od szeregu lat planowane jest utworzenie jeszcze czterech.

Rezerwat stepowy Broczówka

Został utworzony w 1989 roku w celu ochrony zbiorowisk kserotermicznych z rzadkimi z chronionymi gatunkami roślin stepowych. Zajmuje on powierzchnię 6,17 ha na stoku wzgórza o wysokości względnej ok. 40 m i wystawie południowo-zachodniej. W dolnej i środkowej części zbocza na powierzchni widoczne są margle kredowe, które w wyższych partiach stoku pokryte są warstwą lessu osiągającą kilka metrów grubości. Na lessach wytworzyły się gleby brunatne, zaś na marglach kredowych – rędziny. Górne partie zbocza i szczyt wierzchowiny, gdzie opoka kredowa pokryta jest grubą warstwą lessu, zajmuje las grądowy (Tilio-Carpinetum). Drzewostan tworzy tu grab z domieszką buka. W warstwie krzewów dominuje leszczyna, miejscami obficie, występuje wawrzynek wilczełyko. W głębokich jarach lessowych, w miejscach intensywnego spływu powierzchniowego wód wykształcają się fragmenty wilgotnego grądu nawiązujące do łęgu wiązowo-jesionowego (Ficario-Ulmetum). Najcenniejsze na terenie rezerwatu są murawy kserotermiczne. Na płytkiej glebie, najczęściej w centralnych częściach polan wykształca się zespół omanu wąskolistnego (Inuletum ensifolie). W zespole tym dominuje oman wąskolistny, duży udział mają także turzyca  niska, ostrożeń pannoński, leniec pospolity i marzanka barwierska. Na stosunkowo głębszej glebie, na niewielkich powierzchniach wykształca się bardziej mezofilny zespół rutewki mniejszej i szałwi łąkowej (Thalitctro – Salvietum pratensis).

Na terenie rezerwatu występuje blisko 200 gatunków roślin naczyniowych, wiele z nich to gatunki rzadkie i chronione, np.: wiśnia karłowa, aster gawędka,  dzwonek syberyjski, ostrożeń pannoński, zawilec wielkokwiatowy. W przeszłości występowały tu także: żmijowiec czerwony, storczyk kukawka, len złocisty, miłek wiosenny, kosaciec bezlistny, róża galicyjska i in. Zanikły one na skutek sukcesji naturalnej, obecnie w rezerwacie prowadzone są zabiegi ochrony czynnej mające na celu zachowanie pozostałych cennych zbiorowisk roślinnych i gatunków. 

Rezerwat krajobrazowy Głęboka Dolina

Położony jest w okolicach wsi Bończa utworzono w 1996 roku w celu zachowania malowniczych wąwozów oraz lasów grądowych z bukiem występującym na granicy zasięgu. Zajmuje on powierzchnie 289,12 ha. W grubej pokrywie lessowej ukształtowała się tu gęsta sieć rozcięć erozyjnych w postaci dolin i wąwozów, które mają długość kilku kilometrów i głębokość kilkunastu metrów. W dnach najgłębszych dolin odsłaniają się skały kredowe. W drzewostanie dominuje buk zwyczajny z grabem zwyczajnym, klonem jaworem, brzozą brodawkowatą i niekiedy znacznym udziałem sosny zwyczajnej. Warstwę krzewów tworzy głównie leszczyna, trzmielina brodawkowata i dereń świdwa. W runie rosną głównie zawilec gajowy, turzyca orzęsiona, przylaszczka pospolita, kopytnik pospolity, niekiedy barwinek pospolity. Z gatunków chronionych w rezerwacie spotkać można wawrzynek wilcze łyko, parzydło leśne, gnieźnik leśny.

Warto przypomnieć, że na terenie Parku planowano utworzenie 4 rezerwatów leśnych, których celem byłaby ochrona „kresowych” stanowisk buka. Były to rezerwaty: „Łaziska”, „Pańska Dolina”, „Zabytów” i „Sulmice”. Jednak nie doszło do ich utworzenia zaś obszary niektórych z nich dziś już nie przedstawiają wartości przyrodniczych na tyle cennych by warto je było objąć ochroną rezerwatową. Natomiast wartości takie przedstawia na pewno fragment lasu położonego na północ od wsi Zabytów, gdzie rośnie skupisko buków oraz przedstawicieli innych gatunków drzew będących pomnikami przyrody lub mających rozmiary pomnikowe. Rosną one na zboczach głębokiej debry i na krawędzi wierzchowiny i dają wyobrażenie o tym jak wyglądały lasy Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego w czasach kiedy ludzka ingerencja w nie była nieznaczna.