Rok utworzenia | 1995 |
---|---|
Powierzchnia | 35363,51 ha |
Otulina | 12625,30 ha |
Położenie | Wyżyna Lubelska / Działy Grabowieckie, Kotlina Zamojska |
Jednostka odpowiedzialna | Oddział w Zamościu |
Świat zwierzęcy Parku jest zróżnicowany. Co prawda lasy, które są głównymi ostojami różnorodności biologicznej nie są dominującym siedliskiem, nie mniej jednak nie mniejsze znaczenie ma tu mozaikowatość siedlisk i ich przenikanie się co sprzyja tworzeniu się bogatych w gatunki stref ekotonowych.
Wśród owadów na uwagę zasługują różnorodne gatunkowo zespoły bezkręgowców (motyli i pająków) związane z murawami ciepłolubnymi, wciąż jeszcze nie do końca zbadane. Na murawach a także na polach uprawnych żyje tu w dużej liczebności jaskrawo ubarwiony pająk – tygrzyk paskowany. Wśród rzadkich chrząszczy związanych ze starodrzewami dębowymi należy wymienić jelonka rogacza szczególnie często spotykanego w okolicach Kornelówki. Jest to jeden z najrzadszych i jednocześnie najpiękniejszych krajowych chrząszczy. Owady zaopatrzone w pokaźnych rozmiarów „rogi” wyglądają bardzo efektownie. Nie mniej ciekawym jest innych chrząszcz – rohatyniec nosorożec również związany z drzewami, jednak jego larwy spotykane są także w stertach trocin w tartakach. Pośród motyli rzucają się w oczy zwłaszcza różne gatunki rusałek: pokrzywnik, pawik, admirał. Najpiękniejszym motylem spotykanym na terenie Parku jest paź królowej związany z roślinami baldaszkowatymi, zwłaszcza z koprem. Najrzadszym zaś jest czerwończyk nieparek. Spośród motyli nocnych spotykane są różne gatunki niedźwiedziówek.
Świat płazów najliczniej reprezentują żaby trawne i zielone. Rzadziej spotykane są ropuchy: szara, a zwłaszcza zielona oraz grzebiuszka ziemna. Na terenie Parku można spotkać także jedyną krajową żabę, która potrafi poruszać się po gałęziach i łodygach – seledynowo zieloną rzekotkę drzewną. Najrzadszym przedstawicielem płazów bezogonowych jest kumak nizinny natomiast płazy ogoniaste reprezentuje w Parku traszka zwyczajna.
Gady są reprezentowane przez przedstawicieli dwóch podrzędów: jaszczurek i węży oraz jednego rzędu – żółwi. Jaszczurki reprezentowane są na terenie Parku przez trzy gatunki. Pospolitszymi gatunkami są: jaszczurka zwinka, której efektowne samce przykuwają uwagę swą intensywną zielonością zwłaszcza w okresie godowym (przez to bardzo często nazywane są przez ludzi jaszczurkami zielonymi) oraz padalec – jaszczurka beznoga. Ów drugi gatunek spotykany jest przede wszystkim w lasach. O wiele rzadszym przedstawicielem jest mniejsza i delikatniejsza w budowie jaszczurka żyworodna. Z podrzędu węży występują na terenie parku tylko dwa gatunki. Jest to rzadsza żmija zygzakowata. Na terenie Parku spotyka się dwie formy barwne – „klasyczną” siwoszarą z czarnym znamieniem Kaina, oraz miedzianą z ciemniejszym zygzakiem. Należy przypomnieć, że żmija jest jedynym gatunkiem jadowitym w naszej herpetofaunie. Jednak jad żmii nie jest groźny dla zdrowego człowieka, poza tym żmija nie atakuje jeśli nie jest sama zaatakowana. W przypadku ugryzienia należy użyć surowicy lub zgłosić się do lekarza. W żadnym wypadku nie należy żmii zabijać gdyż jest to gatunek ściśle chroniony, a poza tym w rozumieniu ludzkim jest też żmija gatunkiem pożytecznym, żywi się bowiem gryzoniami. Drugim przedstawicielem węży jest zaskroniec – gatunek niejadowity. Gad ma ubarwienie oliwkowozielone z ciemną głową i charakterystycznymi jasnymi (często żółtymi) plamami „za skroniami”, czyli w tylnej części głowy. Podobnie jak żmija lubi tereny raczej podmokłe jednak wygrzewa się, jak wszystkie gady na powierzchniach nasłonecznionych np. głazach czy drogach, co niestety często przypłaca życiem ginąc pod kołami jadących samochodów. Najrzadszym i bez wątpienia najciekawszym gadem spotykanym na terenie Parku jest „starzec z bagien” – żółw błotny. Choć Skierbieszowski Park Krajobrazowy to teren wybitnie niesprzyjający gatunkom wodno-błotnym, to jednak żółw był spotykany w jeziorku koło Kraśniczyna. Jedna z największych w Europie populacji tego gada występuje na Polesiu Lubelskim, jednak z uwagi na jego żywotność (żyje ponad 100 lat) i obecność sieci rzecznej gatunek ten rozprzestrzenia się i na mniej sprzyjające obszary jak Działy Grabowieckie.
Najbogatszą i najbardziej różnorodną grupą kręgowców występującą na terenie Parku są ptaki. Na ich różnorodność ma wpływ mozaikowatość krajobrazu i obecność różnorodnych biotopów. Najcenniejszymi gatunkami są te, które podlegają ochronie międzynarodowej. Mimo, że na obszarze Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego nie została utworzona ani jedna ostoja ptasia sieci Natura 2000, to jednak gniazduje na jego terenie co najmniej 18 gatunków wpisanych do załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Są to: bąk, bocian biały, bocian czarny, trzmielojad, błotniak stawowy, błotniak łąkowy, derkacz, rybitwa czarna, puszczyk uralski, zimorodek, dzięcioł czarny, dzięcioł białoszyi, dzięcioł średni, świergotek polny, muchołówka mała, muchołówka białoszyja, gąsiorek i ortolan. Prócz tego najprawdopodobniej gniazduje w granicach Parku także orlik krzykliwy a z całą pewnością jest on terenem jego żerowania. Innym rzadkim gatunkiem, wokół gniazd którego wyznacza się strefy ochronne jest bocian czarny. Jego biały kuzyn nie jest liczny na terenie Parku, ale w wioska położonych w dolinach parkowych rzek zawsze znajdzie się od jednego do kilku jego gniazd. W ostatnich latach zwiększyła się także ilość obserwacji żurawi. Wzrost ich populacji i postępujące dziczenie dolin rzecznych Parku dają szanse na to, że ten piękny gatunek tutaj się zagnieździ. Najpospolitszym z drapieżników jest myszołów zasiedlający wszystkie kompleksy leśne Parku, a jego gniazda znajdowane były także w niewielkich powierzchniowo zadrzewieniach. Prócz niego z większych ale o wiele rzadszych drapieżników stwierdzono gołębiarza i jego mniejszego kuzyna krogulca, błotniaka stawowego – w dolinach rzek, niewielkiego i zwinnego sokolika kobuza – m.in. w okolicach wsi Topola, oraz pustułkę. Na przelotach obserwowano największego z naszych drapieżników – bielika, a z rzadszych gatunków kanię czarna i rudą. Drapieżniki nocne reprezentują dwa najpospolitsze gatunki: puszczyk i uszatka zwyczajna. Stwierdzono także występowanie płomykówki i pójdźki. Zaskoczeniem była obserwacja puszczyka uralskiego. Blaszkodziobe reprezentowane są przede wszystkim przez krzyżówki, które gniazdują już nawet na terenie wiosek. Inne ptaki wodne, o wiele rzadsze to m.in. kokoszki wodne i wodniki stwierdzone m.in. na dawnych stawach w Łaziskach oraz brzęczki. Z rzadkich gatunków należy wymienić również dudka oraz błękitnego zimorodka występującego w dolinie Wolicy (Dulnik) i Wojsławki. Tu także stwierdzono występowanie dzięcioła zielonego. Rzadkimi mieszkańcami lasów są muchołówki małe obserwowane m.in. w Lesie Łaziskim. Gniazdują w nim także muchołówki białoszyje. Do gatunków związanych z siedzibami ludzkimi zaliczają się rozpowszechnione na terenie całego Parku: pliszki siwe, kopciuszki, mazurki i dymówki. W Parku mamy zresztą komplet krajowych gatunków jaskółek. Prócz wspominanej dymówki występuje tu także oknówka i brzegówka, dla której od 2018 roku prowadzone są czynne zabiegi ochronne na stanowiskach w okolicach Iłowca i Łazisk. Warto wspomnieć także o awifaunie pól. Wciąż, choć bardzo rzadko spotyka się na polach kuropatwy i przepiórki oraz znacznie częstsze bażanty. Pola są też pełne drobnych śpiewaków: trznadli, potrzeszczy, pliszek żółtych, skowronków, pokląskw. Rozpowszechnionym gatunkiem jest gąsiorek, poza tym na kilku stanowiskach (m.in. w okolicach Hajownik i Marcinówki) stwierdzono srokosza.
W teriofaunie Parku brak jedynie największych „skrajności”, wiadomo bowiem ponad wszelką wątpliwość, że nie występuje na jego terenie żubr i niedźwiedź. Jednak już łoś, choć raczej nie na stałe, to jednak na terenie Parku regularnie się pojawia, przy czym niekiedy w kilkuosobnikowych grupach w tym także byki z pięknym porożem. Z innych kopytnych występuje na obszarze Parku jeleń, sarna oraz dzik. Największym drapieżnikiem jest wilk, który na stałe nie występuje w granicach Parku ale regularnie się pojawia. Stałymi mieszkańcami są za to mniejsze drapieżnik: wszędobylski lis i coraz liczniejszy borsuk. Stwierdzono także występowanie imigranta ze wschodu – jenota. Prócz borsuka występują także inni przedstawiciele łasicowatych. Największym z nich jest wydra, której obecność potwierdzona została nad rzekami Parku. To także łasica, którą spotkać możemy i w lesie i w pobliżu zabudowań ludzkich, kuna domowa zwana kamionką, która – zgodnie ze swoją nazwą – trzyma się blisko siedzib ludzkich oraz nie mniejszy i nie mniej nielubiany „domator” – tchórz zwyczajny. Zaś tumak, czyli kuna leśna, również wierna swojej nazwie, żyje przede wszystkim w lasach. Zwierzęta owadożerne reprezentowane są przez rozpowszechnione gatunki takie jak: kret, jeż wschodni czy ryjówka aksamitna. Fauna nietoperzy na terenie parku jest słabo zbadana. Wiadomo, że występuje tu gacek brunatny. Natomiast fauna gryzoni reprezentowana jest przez szerokie spektrum gatunków poczynając od największego europejskiego gryzonia – bobra, który lokalnie zaczyna być gatunkiem problemowym. Największe jego tamy możemy obserwować w okolicach dawnych stawów we wsi Łaziska. Bobry zbudowały tu kilka tam w tym jedna o wysokości ponad 1 metra. Innymi gryzoniami związanymi z obszarami wodnymi są: piżmak i karczownik – oba występują na terenie Parku. Z większych gryzoni należy wymienić sympatyczną i lubianą przez wszystkich (bo nie znają jej „czarnych stron”) wiewiórkę, która zakłada gniazda nawet na drzewach w obejściach ludzkich. Leśne gryzonie reprezentowane są przez gatunki pospolite jak mysz leśna jak i rzadkie. Do tej drugiej grupy należą m.in. gryzonie żyjące w dziuplach lub zajmujące skrzynki lęgowe. To niewielka orzesznica i większa, z puszystym ogonem popielata … popielica. Największym gryzoniem pól jest niegdyś pospolity zając szarak. I dziś występuje on na terenie całego Parku jednak spotkania z nim nie są wcale takie częste. Innym rozpowszechnionym gryzoniem polnym jest chomik europejski. Grunty lessowe sprzyjają kopaniu nor przez tego trójkolorowego gryzonia. Dawniej, okresowo w latach 80-tych występowała na terenie Parku suseł perełkowany na trzech śródpolnych koloniach w okolicach Bończy, Rozdół i Starej Wsi. I mimo, że obecnie nie stwierdzono obecności tego gatunku w granicach Parku, to jednak rosnąca populacja gatunku daje nadzieję, że może znów ten rzadki gryzoń zawita na skierbieszowskie pola.