O parku

Położenie administracyjne (powiat/gminy) Powiat zamojski / Skierbieszów (wiejska), Stary Zamość (wiejska), Sitno (wiejska), Grabowiec (wiejska), Miączyn (wiejska); Powiat krasnostawski / Izbica (wiejska), Kraśniczyn (wiejska), Krasnystaw (wiejska)

UCHWAŁA NR XLIV/644/2018 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO w z dnia 8 października 2018 r. w sprawie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego

Skierbieszowski Park Krajobrazowy jest najmłodszym z 17 parków krajobrazowych województwa lubelskiego. Został utworzony w 1995 roku. Jest też największym parkiem Lubelszczyzny. Ma powierzchnię 33 363, 51 ha zaś jego otulina zajmuje 12 625, 30 ha. Park został utworzony w celu zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych (w tym siedlisk muraw kserotermicznych i lasów bukowych przy północno - wschodniej granicy występowania) zachodniej części mezoregionu Działy Grabowieckie - jednego z najwyżej położonych regionów Wyżyny Lubelskiej.

Działy Grabowieckie są garbem o powierzchni ok. 1336 km² zbudowanym ze skał górnokredowych, pokrytych utworami lessowymi, jednakże w wielu miejscach obserwuje się odsłonięcia skał wapiennych. Specyficzny krajobraz Działów Grabowieckich jest wynikiem ,,pracy’’ rzek przepływających w układzie równoleżnikowym: Wolicy, Wojsławki, Siennicy. Pomiędzy dolinami rzek znajdują się tereny wyżej położone w postaci długich na wiele kilometrów grzęd, które dodatkowo poprzecinane są dolinami mniejszych cieków wodnych oraz tzw. suchymi dolinami zwanymi tutaj debrami. Na jednej z takich grzęd, w okolicach wsi Dębowiec, znajduje się najwyższe wzniesienie Wyżyny Lubelskiej o maksymalnej wysokości bezwzględnej 313 m. n. p. m.

Na terenie Parku występuje klimat kontynentalny, charakteryzujący się mroźną zimą i gorącym latem. Roczna ilość opadów wynosi średnio ok. 600 mm. Przeważają deszcze letnie – krótkie, gwałtowne ulewy. Występuje tutaj duża ilość dni słonecznych (ok. 38% w roku).

Teren ten jest bardzo ubogi w otwarte zbiorniki wód. Stawy znajdują się tutaj w okolicach Orłowa Murowanego, Skierbieszowa, Hajownik i Bończy. Za to teren jest jednym z najbardziej ,,uźródlonych” obszarów Wyżyny Lubelskiej. Badania wykazały, że w dorzeczu Wolicy występuje aż 165 czynnych źródeł. Źródła te zlokalizowanie się na terenie całego Parku Krajobrazowego i każde z nich jest wyjątkowe i malownicze. Źródła znajdują się między innymi
w miejscowościach:

Szorcówka

Źródło, zasilające rzekę Wolica, znajduje się na wysokości 209 m. n. p. m. Źródło posiada pozdbozoczowe położenie morfologiczne. Przy źródle znajduje się wiata.

Wysokie

Jedno z malowniczych źródeł na terenie parku znajduje się w miejscowości Wysokie. Uchodzi ono do dolinki strumyka kaskadowo ułożonymi drewnianymi korytami, które mają około 100 metrów długości. Źródełko po drodze tworzy wiele malowniczych wodospadzików. We wsi znajdują się również inne dwa źródła, tak samo barwne, gdzie woda spływa głębokim wąwozem. Wszystkie trzy źródła mają położenie morfologicznego zboczowe, a ich odpływ powoli zanika. Źródła leżą na wysokości ok. 265 m. n. p. m.

Dębowiec

Źródło górnego i wierzchówkowego poziomu wodonośnego położonego na wysokości powyżej 280 m n.p.m. Jest ono osobliwością Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego ze względu na swoje wysokie położenie. Odpływ źródła zanika.

Huszczka Duża 

W miejscowości Huszczka Duża znajduje się wyjątkowe źródło artezyjskie. Jest to rodzaj źródła, którego woda pochodzi z wód artezyjskich (wody podziemne występujące pod ciśnieniem hydrostatycznym, zdolne do samoczynnego wypływu na powierzchnię ze studni), które dopływają z głębi ziemi z warstwy artezyjskiej pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego. Źródło w Huszczce Dużej ma położenie morfologiczne podzboczowe. Sposób wypływu wody jest określany jako szczelinowo – warstwowy. Źródło leży na wysokości 207,5 m n.p.m.

Majdan Sitaniecki

W miejscowości Majdan Sitaniecki znajduje się największe źródło w gminie Stary Zamość o nazwie Krynica, Źródło zasila rzekę Wolica.

Kryniczki

Zespół źródeł – pomnik przyrody – znajdujący się na wschód od Orłowa Murowanego. Miejscowa społeczność potocznie nazywa źródła ,,pralnią’’ z racji tego, iż kiedyś mieszkańcy Orłowa i okolic, prali w nich swoje ubrania. Zespół składa się z 7 wypływów rozmieszczonych na powierzchni 0,3 ha. Jeden z nich jest ujęty kamiennym kręgiem. Dwa kolejne mają charakter pulsacyjny i są obudowane, a jeden z nich ma zadaszenie. Drugi, niezadaszony, odprowadza część wody przez drewniane poidło dla bydła. Źródła te leżą w obrębie prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, zbudowanej z metamorficznych skał tego okresu.

Hajowniki

W miejscowości Hajowniki znajdują się trzy źródła położone na wysokości ok. 200 m. n. p. m. Jedno ze  źródeł i jego okolice przeszły gruntowny remont zawierający: remont czasy zbiornika wraz z ujęciem źródła, ułożenie ścieżki
z kamienia łamanego oraz postawienie altanki z bali drewnianych. Remont trwał od 31 lipca 2007 roku do 31 maja 2008 roku . Obecnie okolica źródła sprzyja przechadzkom i odpoczynkowi.

Ciecharka

W gminie Kraśniczyn w miejscowości Ciecharka występuje źródło o niezwykle czystej wodzie, która znika pod ziemią. Okolica źródła to głębokie wąwozy i jary, malownicza rzeźba terenu, zalesione zbocza i urodzajne tereny rolnicze.
W pobliżu źródła w Ciecharce znajduje się również podobne źródło w miejscowości Baraniec.

Łaziska

W miejscowości Łaziska występuje zespół źródeł składający się z 8 źródełek podzboczowych o niewidocznym sposobie wypływu. Są to najwydajniejsze źródła w dorzeczu Wolicy, zasilane są z głównego poziomu wodonośnego. Wzbogacają rzekę Wolica w wodę, tworząc kilkukilometrowe strumienie. Źródła kiedyś służyły do napędzania turbiny młynów wodnych.

Iłowiec 

3 źródła w miejscowości Iłowiec. Dwa podzboczowe i jedno dolinne. Jedno z nich posiada niewidoczny wypływ wody podziemnej, drugie warstwowy zaś trzecie szczelinowo – warstwowy.  Źródła odprowadzają wodę do Wolicy.

Źródła na Wyżynie Lubelskiej odgrywały zawsze ważną rolę wśród mieszkańców. Bardzo często były fundamentem zaopatrzenia społeczeństwa w wodę. Z racji rozwoju sieci wodociągowej, znaczenie źródeł malało, jednakże niektóre
z nich nadal są wykorzystywane. Na terenie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego znajdują się także źródła ściśle związane z tradycją i kultem religijnym. Istnieją źródła, którym przypisywane są wyjątkowe moce. Wśród nich, szczególne znaczenie, mają wypływy słynące z objawień, cudów i licznych łask, których woda pomaga w leczeniu różnych schorzeń. W ich okolicach stawiane są krzyże i kapliczki, aby podkreślić ich świętość. Wyjątkowe źródła, niosące ze sobą jakąś historię, znajdują się w Sławęcinie, Łukaszówce, Orłowie i w Lesie Baraniec.

Fauna i flora Parku jest bardzo bogata. Profesor Dominik Fijałkowski oznaczył na tym terenie 1130 gatunków roślin naczyniowych i 115 zespołów roślinnych. Fauna Parku jest zróżnicowana. Występuje tutaj wiele gatunków bezkręgowców, płazów, gadów, ptaków i ssaków.

Teren Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego to ziemie bogate kulturowo i historycznie. W latach wojennych przeszły wiele. To stąd zaczęto akcję wysiedleńczą Zamojszczyzny. Toczyły się tutaj walki nad rzeką Wolicą, gdzie zginęło krocie żołnierzy. Obecnie, na terenie Parku, możemy zobaczyć mrowie cmentarzy powojennych oraz pomników, które czczą pamięć poległych. Pałace, kościoły, cerkwie czy kapliczki to kolejne historyczne miejsca, które na trwałe zapisały się w krajobraz Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego.

Zwiedzanie Parku i podziwianie jego osobliwości umożliwiają szlaki piesze i rowerowe oraz ścieżki dydaktyczne, które są poprowadzone po jego terenie. Przepiękne widoki rozciągają się ze szczytów działów, które możemy podziwiać dzięki punktom widokowym znajdującym się koło Dębowca, Żułowa, Kornelówki, Marcinówki oraz Wiszenek. Tereny Parku są również idealnym miejscem do uprawiania jazdy konnej oraz narciarstwa biegowego.