Flora

Zróżnicowanie warunków glebowych, wilgotnościowych, różnych form użytkowania terenu spowodowały dużą różnorodność roślinności Parku. Specyficzne cechy szaty roślinnej uwarunkowane są obfitością węglanu wapnia w podłożu. Zaznacza się to powszechnym udziałem roślin wapniolubnych w niemal każdej formacji roślinnej Parku. Stanowią one również charakterystyczny element zbiorowisk towarzyszących uprawom polowym i terenom zabudowanym.

Lasy, które zajmują niemal połowę powierzchni Parku to głównie wytworzone na żyznych siedliskach – lasy świeże i mieszane świeże, które powstały w warunkach słabego oddziaływania wód gruntowych. Dosyć duży jest również udział siedlisk wilgotnych i bagiennych. Do najciekawszych zbiorowisk leśnych tego parku należą świetliste dąbrowy z bogatym runem, obfitującym w gatunki sucho i ciepłolubne oraz bagienne lasy brzozowo-olchowe, które stanowią potencjalną roślinność naturalną tego mezoregionu. Na szczególną uwagę – ze względu na swą odmienność siedliskową – zasługuje niewielki fragment lasu, położony w centralnej części Parku, w pobliżu miejsca, gdzie łączą się ze sobą rzeki Lepietucha i Uherka. Jest to starodrzew sosnowy, wykształcony na ubogim siedlisku boru bagiennego z roślinami charakterystycznymi dla torfowiska wysokiego.

W świetlistych dąbrowach występują rośliny rzadkie, takie jak: obuwik pospolity, tojad dzióbaty, pluskwica europejska, naparstnica zwyczajna, orlik pospolity. W grądach częsty jest barwinek, spotykane są również tak rzadkie gatunki jak: buławnik czerwony i wielkokwiatowy, groszek wschodniokarpacki, parzydło leśne. Nieużytkowane rolniczo zbocza kredowych ostańców porośnięte widnym lasem oraz suchymi łąkami stanowią siedliska interesującej roślinności stepowej. Wśród charakterystycznych gatunków należących do tej grupy roślin są rzadkie: miłek wiosenny, wisienka stepowa, dziewięćsił bezłodygowy, goryczka krzyżowa, storczyk kukawka, zawilec wielkokwiatowy, aster gawędka.

Wśród zbiorowisk nieleśnych szczególnie interesujące są torfowiska. Są to w zdecydowanej większości torfowiska niskie, jedynie w północnej części Leśnictwa Czułczyce występuje niewielkie leśne torfowisko wysokie. Torfowiska niskie występują tu w bardzo rzadkim podtypie torfowisk węglanowych stąd ich zwyczajowa nazwa Chełmskie Torfowiska Węglanowe. Swój specyficzny charakter zawdzięczają one osadzaniu się węglanu wapnia w torfie za pośrednictwem wód opadowych, które wypłukują go z okolicznych wzniesień. Lokalnie węglany mogą pochodzić również z dopływów wód o charakterze artezyjskim zasobnych w węglan. Przesycenie węglanem wapnia chełmskich torfowisk powoduje, że posiadają one odczyn zasadowy. Jest to wyjątkowe zjawisko dla torfowisk, posiadających z reguły odczyn kwaśny. Średnia miąższość osadów torfowych wynosi średnio około 1,5 m, choć zdarzają się miejsca, gdzie grubość złoża osiąga 6 m. Bogactwo szaty roślinnej Chełmskich Torfowisk Węglanowych wynika głównie z podłoża kredowego o alkalicznym charakterze. Charakterystyczne jest tu sąsiedztwo roślinności o skrajnie różnych wymaganiach – wilgociolubnej roślinności torfowiskowej z suchociepłolubną roślinnością wapiennych wysepek – tzw. „grądzików”. Na torfowiskach odnotowano około 690 gatunków roślin naczyniowych, spośród których około 40 podlega ochronie prawnej.

Dominującymi zbiorowiskami roślinnymi torfowisk są szuwary turzycowe. Większość powierzchni torfowisk zajmują zwarte łany kłoci wiechowatej. W kraju, tylko w okolicach Chełma roślina ta występuje w formie łanów na tak rozległych powierzchniach. Sposób pokrycia terenu i duże powierzchnie, które zajmuje ta roślina w połączeniu z jej charakterystyczną budową: sztywnymi, ostro piłkowanymi liśćmi i wysokością, która w okresie letnim może sięgać niemal 1,5 m jest jedną z przyczyn niedostępności tych terenów dla drapieżników i człowieka. W miejscach okresowo podsuszonych kłoć wiechowata ustępuje miejsca roślinności łąkowej. W występujących tu licznie torfiankach można spotkać zespoły: grzybieni białych, okrężnicy bagiennej, żabiścieku pływającego oraz łąk ramienicowych. Wokół szuwarów kłociowych strefę ekotonalną tworzy mozaika rosnących zbiorowisk wielkoturzycowych, m.in.: zespoły turzyc: darniowej, tunikowej, dwustronnej, prosowej i turzycy Buxbauma oraz młak niskoturzycowych, które reprezentuje zespół marzycy rudej i turzycy Davalla. Obrzeża torfowisk zajmują wilgotne łąki. Największe powierzchnie zajmuje zespół z dominującą trzęślicą modrą, która zazwyczaj porasta żyzne i zasobne w węglan wapnia siedliska. Spotkać tu można też wiele okazałych i rzadkich bylin: goździk pyszny, kosaciec syberyjski, kosatkę kielichową, ciemiężycę zieloną, goryczkę wąskolistną, czarcikęs łąkowy czy zerwę kulistą. Istotnym elementem krajobrazu torfowisk są suche wysepki i półwyspy z płytko zalegającymi pokładami kredy. Grądziki pierwotnie porastały zbiorowiska leśne, jak np. świetlista dąbrowa, które obecnie zostały wyparte przez antropogeniczne murawy kserotermiczne. Na tych wyniesieniach rośnie m.in.: oman wąskolistny, głowienka wielkokwiatowa oraz szałwia łąkowa. Rzadziej spotkać można goryczkę krzyżową, len złocisty, ostrożeń pannoński czy zawilca wielkokwiatowego. We florze torfowisk występuje kilkanaście storczyków: dwulistnik muszy, storczyk kukawka, kukułki: krwista, plamista i szerokolistna, gółka długoostrogowa, kruszczyki: błotny i szerokolistny, podkolan biały, gnieźnik leśny oraz listera jajowata. Osobliwością torfowisk są: języczka syberyjska, starzec wielkolistny i tłustosz dwubarwny, które mają po kilka stanowisk w Polsce. Języczka syberyjska należy do najrzadszych i najbardziej zagrożonych roślin naczyniowych Polsce. Ten przedstawiciel astrowatych posiada w naszym kraju jedynie 6 stanowisk w tym 2 na terenie Chełmskich Torfowisk Węglanowych.