Dziedzictwo kulturowe

Na terenie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego położonych jest zaledwie kilka niewielkich osad leśnych stąd nie ma tu wielu zabytków. Na terenie wsi Bytyń, Kosyń, Sobibór, Stulno i Wołczyny można jeszcze spotkać stare ponad 100 letnie chałupy z zachowanymi w obejściach żurawiami studziennymi. Przy stacji kolejowej Sobibór nie pozostało wiele śladów po hitlerowskim obozie zagłady. Został on zlikwidowany po powstaniu więźniów w 1943 r., które zakończyło się udaną ucieczką części z nich. Obecnie na terenie obozu jest miejsce pamięci i muzeum. Do ciekawostek tego miejsca należy jeszcze zachowana rampa kolejowa, przy której odbywał się rozładunek transportów kolejowych z ludźmi skazanymi na zagładę. W Sobiborze zachował się także budynek zajmowany w czasie funkcjonowania obozu przez jego komendantów: Franza Stangla i Franza Reichleitnera. Pomiędzy Jeziorem Białym a Orchowym znajduje się kilkadziesiąt kopców ziemnych stanowiących cmentarzysko kurhanowe z II tysiąclecia p.n.e. Na terenie Parku znajdują się również cmentarze z I wojny światowej oraz pojedyncze mogiły żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza poległych w II Wojnie Światowej.

Największym skupiskiem zabytków w rejonie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego jest miasto powiatowe Włodawa, do którego granic od strony południowo-wschodniej przylega otulina Parku. Do najcenniejszych zabytków należy zaliczyć tu zespół klasztorny ojców paulinów z późnobarokowym kościołem p.w. Św. Ludwika z XVIII w. według projektu Pawła Fontany. W kościele znajdują się barokowe polichromie i rokokowe rzeźby artystów lwowskich i paulińskich z Jasnej Góry. Kolejnym zabytkiem sakralnym miasta jest cerkiew prawosławna p.w. Narodzenia NMP z XIX w. wzniesiona początkowo jako świątynia greckokatolicka fundacji Augusta Zamoyskiego. Posiada ona ciekawe wnętrze pokryte klasycystyczną polichromią. Najcenniejszym jednak spośród wymienionych zabytkiem sakralnym jest zespół synagogalny wybudowany częściowo z fundacji Czartoryskich. Barokowa synagoga główna z XVIII w. projektu architekta Pawła Fontany jest jednym z najcenniejszych zabytków sakralnej architektury żydowskiej w Polsce (siedziba Muzeum Pojezierza-Łęczyńsko-Włodawskiego). Obok synagogi znajdują się budynki późnoklasycystyczne: tzw. „mała synagoga” i dom kahalny z II poł. XIX w. Interesującym obiektem jest również tzw. „Czworobok” – położony w centrum miasta zespół jatek i kramów z XVIII w. wzniesiony w związku z nową regulacją miasta zainicjowaną przez Jerzego Flemminga. Jest to wyjątkowy dla Polski wschodniej przykład budowli przeznaczonej wyłącznie do celów handlowych.

Na południowy wschód od Włodawy znajduje się Orchówek – niewielka miejscowość położona przy malowniczym starorzeczu rzeki Bug, która w całości otoczona jest otuliną Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. W Orchówku znajduje się późnobarokowy poaugustiański kościół parafialny p.w. Św. Jana Jałmużnika wybudowany w II poł. XVIII w. według projektu architekta Pawła Fontany. Wewnątrz znajduje się regencyjny ołtarz główny z elementami rokokowymi i wyposażeniem z XVIII – XIX w.

Kolejną zabytkową miejscowością jest oddalony o 7 km na południe od granic Parku Uhrusk z Kościołem parafialnym p.w. Jana Chrzciciela z XVII w. Obok kościoła w XIX w. została wybudowana dzwonnica na rzucie kwadratu a sam kościół został przebudowany w stylu klasycystycznym. W miejscowości tej znajduje się również cerkiew prawosławna p.w. Wniebowstąpienia N.M.P. z II poł. XIX w. wybudowana w stylu klasycystyczno-bizantyjskim z bogato zdobionymi detalami architektonicznymi. Interesującym obiektem w Uhrusku jest również kapliczka św. Jana Nepomucena z I poł. XIX w. z ludową rzeźbą o charakterze barokowym.

Na obrzeżach Sobiborskiego Parku Krajobrazowego przetrwały do dnia dzisiejszego dawne zespoły dworsko-parkowe w Stulnie, Majdanie Stuleńskim i Wołczynach.