Dziedzictwo kulturowe

Charakterystycznym elementem krajobrazu Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego są kapliczki i krzyże przydrożne wykonane z miejscowego wapienia. Często ustawione w otoczeniu starych lip. Ważnym elementem wyróżniającym Roztocze są również drewniane kaplice budowane w miejscach źródeł słynących z uzdrowień czyli tzw. kapliczki na wodzie. Należą do nich: kapliczka w Trzęsinach (obecna kapliczka ma ok. 200 lat, ukrywała się tam Żydówka, której mieszkańcy Trzęsin pomogli przetrwać do końca wojny)oraz kaplica św. Antoniego Padewskiego w Radecznicy – na Łysej Górze Szymonowi Tkaczowi, miejscowemu włościaninowi, objawił się święty i prowadząc go nad źródła oznajmił, że odtąd woda z tego źródła leczyć będzie wszelkie choroby. W XVII w. stanął na wzgórzu murowany kościół i klasztor, który do dziś jest siedzibą zakonu bernardynów. Kościół wybudowano w stylu barokowym o dwuwieżowej fasadzie i krytych schodach. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Antoniego. Sam zespół klasztorny z parkiem należy do ciekawszych zabytków architektury i historii Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego. 4 lipca 2015 r. Ojciec Święty Franciszek ogłosił kościół parafialny w Radecznicy – Bazyliką Mniejszą.

Inne ciekawsze zabytki Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego to: zespół kościelny i ruiny starego kościoła w Mokrymlipiu, kościół św. Izydora w Topólczy będący wcześniej cerkwią.

Na uwagę zasługuje Szczebrzeszyn – najstarsze miasto Roztocza. Do jego zabytków należą kościół parafialny i pofranciszkański, cerkiew i synagoga. Są to zabytki wysokiej klasy. Kościół św. Katarzyny i kościół św. Mikołaja znajdują się na Szlaku Renesansu Lubelskiego. Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Boskiej to najstarsza świątynia prawosławna w Polsce. Podczas ostatniego remontu pod grubymi warstwami tynku odkryto kilka warstw malowideł, z których najstarsze pochodzą z XIV wieku, ale najcenniejsze są te XVII-wieczne. Znajdują się wśród nich herby Zamoyskich i Gorajskich, herb Szczebrzeszyna. Poza tym na freskach można zobaczyć scenę Sądu Ostatecznego i sceny z życia Chrystusa.

Z powstaniem gminy żydowskiej w Szczebrzeszynie ( XV w.), wiąże się wzniesienie tu synagogi i założenie cmentarza. Bożnica wybudowana została na początku XVII wieku, w stylu późnorenesansowym. Kirkut to jeden z najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce. Przetrwało na nim ok. 1500 nagrobków. Tuż przy bramie znajduje się warta uwagi macewa wrośnięta w stary dąb. To grób cadyka Elimelecha Hurwitza z Jaworowa, który osiadł w Szczebrzeszynie, gdy miasto stało się ważnym ośrodkiem chasydyzmu. Zabytkiem historyczno – przyrodniczym Szczebrzeszyna jest cmentarz parafialny rzymskokatolicki. Usytuowany jest na kopulastym wzgórzu w otoczeniu licznych wąwozów.

Obok budownictwa sakralnego na uwagę zasługują stare, tradycyjne chaty o konstrukcji zrębowej zachowane głównie w Lipowcu i Kawęczynie. We wsi Sąsiadka zachowało się grodzisko będące niegdyś jednym z Grodów Czerwieńskich o wysokim znaczeniu. Był to gród Sutiejsk wybudowany przez Jarosława Mądrego dla obrony zachodniej granicy Rusi Kijowskiej. Gród istniał 170 lat, z czego przez 64 lata należał do Rusi, przez 106 lat do Polski.

Będąc tutaj warto również odwiedzić pobliską miejscowość Klemensów, gdzie znajduje się barokowy pałac wybudowany z inicjatywy Teresy Zamoyskiej dla syna Klemensa (stąd też nazwa miejscowości). Pałac otaczał park w stylu angielskim o powierzchni 135 ha i prawie stu gatunkach drzew i krzewów. Niewielką część możemy podziwiać do dzisiaj.