DZIĘCIOŁ, KTÓRY DZIUPLI NIE KUJE

W świecie dziuplaków zaczęło się wielkie poruszenie. Pierwsze dziuple i budki są już starannie oglądane i wybierane. W oczekiwaniu na pełnię sezonu lęgowego poznajmy jednego z dzięciołów, który jest wyjątkowy w tej rodzinie.

Krętogłów Jynx torquilla  to ptak z rodziny dzięciołowatych (Picidae) i jedyny przedstawiciel rodzaju Jynx, którego spotkamy w Polsce, a nawet w Europie. Swoją polską nazwę zawdzięcza swojemu zachowaniu w obliczu zagrożenia – kręci szyją udając węża, może również syczeć.

Mimo, że należy do rodziny dzięciołów sam aktywnie nie kuje dziupli. Jego dziób jest na to za słaby. Za to skwapliwie wykorzystuje te wykute przez inne dzięcioły lub naturalne. Korzysta również ze skrzynek lęgowych. Za to jak każdy dzięcioł nie wyściela swojego gniazda. Jajka samica składa bezpośrednio na podłożu.

Czym się jeszcze wyróżnia wśród dzięciołowatych ? Otóż siada w poprzek na gałęzi. Sterówki ma zaokrąglone, a nie jak inne dzięcioły ostro zakończone i przez to nie ma jak się podeprzeć więc nie wspina się po pniu. No i jeszcze jest ptakiem wędrownym. Odlatuje w sierpniu – wrześniu, a pojawia się u nas w kwietniu – maju. Także jeżeli ktoś chce mieć u siebie krętogłowa to może później powiesić budkę lęgową. W przeciwnym razie szybko zasiedlą ją szpaki. Szpak Sturnus vulgaris jest  bardziej ekspansywny i zdarza się, że „eksmituje” krętogłowa z zajętej wcześniej przez niego dziupli.  Jednak i krętogłowom zdarza się przepędzić inne ptaki, a nawet wyrzucić z nich ich jaja.

Siedliskiem krętogłowa są obrzeża lasów i zadrzewień zazwyczaj liściastych i mieszanych (tam najlepiej powiesić dla nich budkę). Trudno jest go tam wypatrzeć ze względu na kryptyczne (maskujące) ubarwienie przypominające korę drzewa. Ich obecność można wykryć dzięki charakterystycznemu, wysokiemu głosowi.

Jego głównym pokarmem są mrówki, jest wręcz od nich uzależniony. To i jego słaby dziób wyjaśnia dlaczego jest zmuszony migrować do ciepłych krajów.

Gatunek występuje w całym kraju, stan jego populacji ocenia się na 38-64 tys. par. W „Trendach liczebności ptaków w Polsce” można przeczytać, że wielkość populacji krętogłowa w drugiej połowie XX wieku mocno się obniżyła. Obecnie w Europie po silnym spadku liczebności na początku lat 80. populacja się stabilizuje. Spadek liczebności krętogłowa może wynikać ze stosowania nawozów w rolnictwie oraz powiększania się areałów rolnych.

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Grabek