Boski Taczanowski
Nestor polskiej ornitologii przyszedł na świat 201 lat temu w majątku Jabłonna na terenie dzisiejszego Czerniejowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jego rodzinna ziemia o nim nie zapomina …
Dnia 1 marca br. minęła 201 rocznica urodzin genialnego samouka ornitologa, twórcy współczesnej polskiej ornitologii, badacza ptaków o sławie światowej Władysława Taczanowskiego. W środowiskach naukowych i ornitologicznych minęła niemal niezauważenie, ale nie w na jego rodzinnej ziemi, na terenie Gminy Jabłonna. Tu od lat pamiętają o Taczanowskim i na różne sposoby pielęgnują pamięć o nim. Pisaliśmy o tym niejednokrotnie na naszej stronie:
http://parki.lubelskie.pl/aktualnosci/w-gminie-jablonna-pamietaja-o-wladyslawie-taczanowskim
http://parki.lubelskie.pl/aktualnosci/200-lecie-urodzin-genialnego-samouka
http://parki.lubelskie.pl/aktualnosci/o-wladyslawie-taczanowskim-w-pulsie-gminy-jablonna
Gmina Jabłonna, a zwłaszcza Centrum Kultury Gminy Jabłonna i tym razem nie zawiodły. Świętowanie urodzin najsłynniejszego mieszkańca gminy rozpoczęło się jeszcze w roku ubiegłym, w którym zapoczątkowana została realizacja projektu ekologicznego „Boski Taczanowski”. W jego ramach odbyło się szereg wydarzeń, w które aktywnie włączył się Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych w osobie pracownika Biura ZLPK, Krzysztofa Wojciechowskiego oraz aktywnych stażystów, Pani Aleksandry Kaźmierczuk i Pana Dawida Majewskiego.
Dnia 27 sierpnia minionego roku udaliśmy się na rodzinny (dzieci wraz z rodzicami) spacer po ścieżce „Cieszynianka-Kamienny Wąwóz” aby posłuchać … ptasiego radia. Co prawda w tym okresie „nie odbiera” ono najlepiej, bo tylko nieliczne gatunki są wtedy aktywne wokalnie, ale za to nie kryją się przed okiem młodych obserwatorów. A prócz kowalików, świstunek czy myszołowów zobaczyliśmy także: sarny, dziewięćsiły i lipę o fantazyjnych kształtach.
Kilka dni później (31 sierpnia 2019 r.) wzięliśmy udział w grze terenowej. Jeden z dobrze ukrytych punktów gry znajdował się w dolinie rzeczki Czerniejówki (w tym czasie co prawda okresowej). Uczestników gry, którzy tu dotarli witał pracownik ZLPK i stolik pełen ptasich piór. Zadaniem uczestników było … dopasowanie piór do gatunku ptaka, którego zdjęcie pokazywał prowadzący. Zadanie to nie było łatwe, ale dzieci przy pomocy rodziców zaangażowały się w jego wykonanie z wielkim oddaniem. Przy czym co ciekawe, to właśnie dzieciaki o wiele szybciej niż ich rodzice wychwytywały różne drobne szczegóły upierzenia różnych gatunków ptaków. Nauki było wiele a jeszcze więcej zabawy.
Kolejnym elementem projektu był konkurs plastyczny na współczesny wizerunek Władysława Taczanowskiego. Konkurs skierowany był do uczniów różnych grup wiekowych. Prace „spływały” do Centrum Kultury Gminy Jabłonna, gdzie też obradowało jury, w którym miał zaszczyt uczestniczyć pracownik Biura ZLPK. Uczniowie wykazali się wyjątkową kreatywnością i pomysłowością. Współczesny Taczanowski byłby dziś nie tylko obserwatorem i badaczem ptaków – co się wydaje zrozumiałe – ale też mógłby być radykalnym ekologiem przykuwającym się do drzew, a nawet świętym Mikołajem czy przedstawicielem jednej z subkultur młodzieżowych. Wszystkie prace charakteryzowały się wysokimi walorami artystycznymi i pewnym zamysłem ich twórców stąd też członkowie jury nie mieli łatwego zadania z wyborem najlepszych. Wernisaż prac wraz z podsumowaniem konkursu odbył się już w roku bieżącym, czyli 26 stycznia. Wydarzeniu temu towarzyszyły także warsztaty ornitologiczne o jajach ptasich przeprowadzone przez pracownika Biura ZLPK. W ich ramach najmłodsi miłośnicy ptaków mieli za zadanie naprawić złośliwość złej wróżki, która zaczarowała ptasie jajka sprawiając, że wszystkie miały barwę białą. Dzieci zaś, przy pomocy rodziców i farbek miały za zadanie pomalowanie tych białych jaj w barwy właściwe dla konkretnego gatunku ptaków. Jako pomoce służyły im też specjalnie przygotowane materiały informacyjne. Zabawy było wiele. Dzieciaki wzięły się do pracy z takim zaangażowaniem, że już po paru chwilach trudno było określić kto jest bardziej umalowany - jajka czy sami mali ornitolodzy. Warto też podkreślić, że odwiedziła nas we własnej postaci owa „zła” wróżka, która zaczarowała ptasie jajka. Jednakże była tak sympatyczna i uśmiechnięta, że chyba nikt nie miał jej za złe tego postępku.
Prócz warsztatów, kolejną atrakcją wydarzenia była wystawa fotograficzna „microPolesie” prezentująca piękne zdjęcia owadów, płazów i gadów z terenu Polesia. Tu może ktoś się zdziwić: jak to? Gdzie Jabłonna a gdzie Polesie? Gdzie Taczanowski i jego ptaki a gdzie owady, płazy i gady?. Otóż spieszę wyjaśnić, że choć Taczanowski urodził się w Jabłonnie, to jednak od kiedy zaczął badać ptaki jego wędrówki sięgały także Polesia, o czym pisał w słynnych „Ptakach krajowych”: „Z obu tych okolic … robiłem częste wycieczki w różne strony Lubelskiego i Podlasia, a między temi na rozległe błota między Wieprzem i Bugiem położone i przedstawiające charakter do Polesia bardzo zbliżony”. A owady? Co prawda Taczanowski w pierwszej kolejności był ornitologiem, ale prowadził także badania entomologiczne m.in. na Polesiu (w okolicach Chełma). W swoje opublikowanej w 1878 r. pracy „Wiadomości o wycieczce entomologicznej odbytej w roku bieżącym w okolicach Chełma” pisał o Polesiu, „Okolica wyżej wymieniona” jest „jedną z najciekawszych pod względem entomologii krajowej”.
Niewątpliwie jednak najciekawszą i najbardziej wyczekiwaną chwilą styczniowego wydarzenia było podsumowanie konkursu i wręczeni nagród. Uczynili to: Pani Katarzyna Kotarska, dyrektor Centrum Kultury Gminy Jabłonna i Krzysztof Wojciechowski, pracownik Biura ZLPK. Tą miłą ceremonią zakończył się projekt „Boski Taczanowski”.
Projekt ten nie mógłby być zrealizowany bez przychylności i zaangażowania władz Gminy Jabłonna, Pani Wójt Magdaleny Sałek-Lewczyk i Pana Zastępcy Wójta Marcina Pastuszaka. Wsparcia finansowego udzielił: „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Operacja pod nazwą „Imprezy i wydarzenia kulturalne promujące obszar LSR KwL: Boski Taczanowski mająca na celu wzrost świadomości ekologicznej, działania służące ochronie środowiska naturalnego i zaznajomienie z postacią wybitnego ornitologa Wł. Taczanowskiego współfinansowana była ze środków Unii Europejskiej w ramach poddziałania 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność”. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Jednak za konkretnymi działaniami stoją konkretni ludzie, bez których nic się nie wydarzy. W tym przypadku była to ekipa dzielnych pracownic i pracowników Centrum Kultury Gminy Jabłonna pod dyrekcją Pani Katarzyny Kotarskiej, którzy nie tylko rzetelnie wykonywali wszystkie obowiązki, ale przede wszystkim robili to z pasją i zamiłowaniem. A to zawsze przynosi większe i trwalsze efekty.
Wierzymy, a nawet wiemy, że to nie ostatni projekt mający na celu popularyzację postaci „ojca polskiej ornitologii” wśród mieszkańców Gminy Jabłonna i innych zainteresowanych jego postacią. Wiemy też, że w każdym kolejnym projekcie będzie uczestniczył Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych.
Tekst: Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK
Zdjęcia: Krzysztof Wojciechowski, Aleksandra Kaźmierczuk, Dawid Majewski, Sylwia Wojciechowska oraz z archiwum Centrum Kultury Gminy Jabłonna
