Ścieżka przyrodniczo-historyczno-dydaktyczna "Wokół Krasnobrodu"

Rezerwat przyrody „Św. Roch” znajduje się na terenie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i położony jest w środkowej części „Uroczyska Krasnobród - Husiny”. Utworzony został na mocy zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 roku (M.P.Nr 16, poz. 91). Całkowita powierzchnia stanowiąca własność RDLP w Lublinie, w zarządzie Nadleśnictwa Zwierzyniec, Leśnictwo Podzamek wynosi 202,60 ha.

Głównym celem ochrony jest zachowanie drzewostanów bukowo-jodłowych o charakterze naturalnym. Rezerwat położony jest na terenie pofałdowanym a deniwelacje dochodzą tu do 55 m. W południowo-zachodniej części rezerwatu występuje głęboki wąwóz, z miejscem kultu religijnego tj. z zabytkową kaplicą Św. Rocha, od której rezerwat przyjął swoją nazwę.

Roślinność na tym terenie stanowi głównie bór jodłowy i niewielkie fragmenty boru świeżego, oraz fragmenty buczyny karpackiej. Bór jodłowy jest typowo wykształcony a z gatunków charakterystycznych dla tego zespołu występuje tutaj czartawa drobna, nerecznica szerokolistna i widłak wroniec. Na około 71% powierzchni rezerwatu gatunkiem panującym jest jodła pospolita, osiągająca wysokość do 35 m i wiek około 250 lat. Na blisko 10% powierzchni dominującym gatunkiem jest buk zwyczajny, który jako gatunek ekspansywny wypiera jodłę z jej naturalnych stanowisk. Pojedyncze egzemplarze buka mają charakter pomnikowy i osiągają do 27 m wysokości. Pozostałe tereny zajmuje głównie sosna pospolita, a w domieszce występują: klon pospolity, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, dąb czerwony i klon jawor. Wśród roślin w runie występują tutaj widłak jałowcowaty i spłaszczony, wawrzynek wilczełyko, storczyki: kruszczyk szerokolistny, buławnik czerwony, gnieźnik leśny i tajęża jednostronna. Spotkać tu można kilka gatunków górskich np. wilczomlecz migdałolistny i żywokost bulwiasty.

Dojazd do ścieżki

Jadąc z Krasnobrodu w kierunku Stanisławowa tuż za granicą miejscowości Krasnobród po prawej stronie rozciąga się rozległa dolina. Po przejechaniu około 400 m widać figurę przydrożną a obok niej drogę, biegnącą skrajem lasu w kierunku zachodnim, tu bierze początek nasza ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna .

Przemierzając trasę ścieżki bez trudu obserwować można poszczególne gatunki flory rezerwatu natomiast więcej trudności napotkamy przy próbach obserwacji fauny, ponieważ zwierzęta wykazują znaczną ruchliwość, a dość często prowadzą skryty lub nocny tryb życia.

Organizacja przejścia ścieżki

- optymalna wielkość grupy: 40 osób

- długość ścieżki: 15,0 km

- czas przejścia: 5,0 godz.

- czas przejazdu rowerem: 3,0 godz.

Na trasie ścieżki rozlokowano 15 tablic informacyjnych, w tym 14 przystankowych.

Kierunek marszu na ścieżce wyznaczają biało-niebieskie znaki malowane na drzewach.

Zasady zachowania się na trasie ścieżki

Podczas wędrówki po naszej ścieżce przyrodniczej i podziwiania jej walorów pamiętajmy o przestrzeganiu zasad, które zostały ustanowione w obiektach przyrodniczych objętych ochroną rezerwatową. Postępowanie nasze zgodne z tymi zasadami pozwoli na zachowanie tego pięknego zakątka w naturalnym stanie. W zamian możemy oczekiwać że przyroda pozwoli nam mile spędzić czas z daleka od zgiełku cywilizacji.

Dlatego pamiętajmy aby przestrzegać następujących zasad:

1. nie zrywać roślin,
2. nie zabijać i nie płoszyć zwierząt,
3. nie śmiecić,
4. nie palić ognia,
5. nie hałasować,
6. nie wjeżdżać pojazdami mechanicznymi.

Ścieżkę przyrodniczo - historyczno - dydaktyczną „Wokół Krasnobrodu” rozpoczynamy przy figurze przydrożnej ustawionej w odległości 1700 m, od Centrum Krasnobrodu w kierunku Wólki Husińskiej, gdzie umieszczono mapę z zaznaczoną trasą ścieżki.

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna poprowadzona została przez najciekawsze miejsca rezerwatu przyrody „Św. Roch” i jego okolic. W trakcie naszej wyprawy pragniemy zapoznać zwiedzających z różnymi formami ochrony przyrody. Wytyczenie ścieżki przez malowniczy, objęty ochroną teren ma na celu właściwe jego poznanie. Więc zaczynamy!!!

Udajemy się w kierunku zachodnim. Przez ok. 400 m pierwszego etapu trasy, po lewej stronie ciągną się grunty Miasta i Gminy Krasnobród. Początkowo idziemy obok lasu, który przechodzi w mały zagajnik, zwany „Głodnym Ogrodem” oznaczającym teren ubogich gleb. Po prawej stronie rozciągają się pola. Po pokonaniu tego odcinka, dochodzimy do lasów Leśnictwa Krasnobród.

PUNKTY PRZYSTANKOWE:

1. PRZYSTANEK 1 – Bór mieszany świeży
2. PRZYSTANEK 2 – Starodrzew jodłowy
3. PRZYSTANEK 3 – Kaplica Św. Rocha
4. PRZYSTANEK 4 – Drzewostan sosnowy
5. PRZYSTANEK 5 – Buczyna karpacka
6. PRZYSTANEK 6 – Oczyszczalnia ścieków
7. PRZYSTANEK 7 – Źródlisko w Hutkach – pomnik przyrody nieożywionej
8. PRZYSTANEK 8 – Parking śródleśny
9. PRZYSTANEK 9 – Stawy rybne – Las Polikupka
10. PRZYSTANEK 10 – Kamieniołom
11. PRZYSTANEK 11 – Dolina rzeki Wieprz
12. PRZYSTANEK 12 – Kapliczka na wodzie
13. PRZYSTANEK 13 – Zespół Klasztorno - Muzealny
14. PRZYSTANEK 14 – Chełmowa Góra

zobacz lokalizację punktów przystankowych na google maps

PRZYSTANEK 1 – Bór mieszany świeży

W tym miejscu po lewej stronie rozpoczyna się granica rezerwatu „Św. Roch”. Piękny bór mieszany świeży ze względu na szczególne walory, został objęty ochroną rezerwatową. Stare jodły i buki tak charakterystyczne dla Roztocza Środkowego przeważają na tym obszarze. W domieszce występują: dąb, brzoza, świerk i sosna. Gatunki podszytowe to: jałowiec, jarząb, leszczyna, kruszyna, trzmielina i wiciokrzew. W runie spotykamy: konwalijkę dwulistną, orlicę pospolitą, poziomkę pospolitą, nerecznicę krótkoostną i płonnika strojnego.

Ten typ lasu zajmuje siedliska dość ubogie, świeże. Występuje na glebach bielicowych właściwych i skrytobielicowych. Gleby te wytworzone są z piasków akumulacji wodno-lodowcowej, niekiedy także z piasków akumulacji lodowcowej, zalegających na glinach zwałowych, są to piaski luźne lub piaski słabo gliniaste na piaskach luźnych.

Po prawej stronie rozciąga się dolina Św. Rocha, w granicach której planowano budowę centrum uzdrowiskowego. Profilem leczniczym miało być leczenie schorzeń reumatycznych i rehabilitacja pourazowa. Do tego celu miały być wykorzystywane wody mineralne zalegające w utworach jury środkowej, których mineralizację ocenia się na ok. 90 g/dm3. Jednak brak środków, spowodował zaniechanie planów budowy.

Udajemy się dalej w kierunku zachodnim i mijając po prawej stronie zabudowania, dochodzimy do ściany lasu. Tu skręcamy w prawo i po około 100 metrach dochodzimy do kolejnego przystanku.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 2 – Starodrzew jodłowy

Znajdujemy się na rozległej polanie przy wejściu do rezerwatu „Św. Roch”. W kierunku wschodnim rozciąga się szeroka dolina z polami uprawnymi. Od strony zachodniej widać wzniesienie porośnięte pięknym starodrzewem jodłowym.

Od polany kierujemy się na północ idąc zboczem wzniesienia do kaplicy Św. Rocha. Po lewej stronie na odcinku 150 m dominuje drzewostan jodłowy. Spotyka się tu egzemplarze osiągające obwód pnia około 300 cm, wysokość ok. 35 m w wieku ok. 250 lat. Poza jodłą w drzewostanie spotyka się pojedyncze okazy sosny w wieku 120 - 140 lat. Dolne piętro buduje buk i grab, występuje tu też podrost jodłowy. Zbyt duże zacienienie podłoża powoduje karłowacenie jodły. W podszycie około 20% stanowi buk, a ponadto występuje jeżyna, malina i kruszyna. W runie spotykamy borówkę czernicę, szczawik zajęczy, konwalię majową i konwalijkę dwulistną.

Na obrzeżu lasu widać liczne skupiska zawilca wielkokwiatowego oraz śledzienicy skrętolistnej. Występuje tu też przylaszczka pospolita, ziarnopłon wiosenny i barwinek pospolity. W odległości około 40 m od ścieżki, naprzeciwko zabudowań gospodarczych znajduje się urocze źródełko, otoczone pięknym starodrzewem jodłowym. Idąc dalej, ścieżka lekkim łukiem odchyla się na zachód. Po prawej stronie rozciąga się dolina Św. Rocha, a po lewej strome zbocze porośnięte buczyną karpacką. W domieszce występuje grab, dąb czerwony i jarząb. Z krzewów wymienić należy: kruszynę, bez koralowy i czarny.

Zbliżamy się do kaplicy Św. Rocha, gdzie buczyna karpacka przechodzi w drzewostan jodłowo-bukowy. W buczynie spotkać można charakterystyczne dla tego siedliska ptaki. Wymienić tu należy m. in. muchołówkę małą i białoszyją, gołębia siniaka, świstunkę leśną, kosa, rudzika oraz dzięcioły.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 3 – Kaplica Św. Rocha

Po przejściu pierwszego odcinka naszej ścieżki zbliżamy się do głębokiego parowu erozyjnego, gdzie przy jego ścianie widnieje zabytkowa drewniana kapliczka o nazwie „Święty Roch”, będąca od dawien dawna miejscem kultu religijnego. Stojąc przy kaplicy, znajdujemy się na wysokości 310 m n.p.m. Historia tej kaplicy sięga połowy XVII wieku, kiedy to według przekazów, podczas panującej zarazy dżumy Marysieńka Sobieska ufundowała nad źródełkiem kaplicę i kazała umieścić w niej obraz Świętego Rocha.

Święty Roch z Montpellier był francuskim pustelnikiem. Swój majątek rozdał ubogim i został patronem stolarzy oraz zakaźnie chorych.

W kaplicy znajduje się niewielkie źródełko, którego wody według miejscowej legendy mają właściwości uzdrawiające. Jest tu również opis bitwy z okresu powstania styczniowego sporządzony przez naocznego świadka tych wydarzeń, a także spisany żywot Świętego Rocha. Obecna kaplica zbudowana została w 1943 roku na miejscu starej, która uległa zniszczeniu w 1935 r. przez przewracający się potężny buk.

Każdego roku w I niedzielę po 15 sierpnia, w miejscu tym odprawiana jest uroczysta suma odpustowa ku czci Św. Rocha. Miejsce kultu odwiedza w tym czasie ok. 25 000 pielgrzymów z całej Polski.

Dolina Św. Rocha to także miejsce historyczne. 24 marca 1863 r. odbyła się tu bitwa oddziału powstańców dowodzonych przez Marcina „Lelewela” Borelowskiego z wojskami carskimi pod dowództwem mjr Ogolina. Otoczeni przez Moskali powstańcy, ponieśli ogromne straty, mimo przeważającej siły wroga udało im się wydostać z oblężenia. Poległych 42 powstańców pochowano w zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu.

Po obejrzeniu kaplicy wspinamy się po północnej ścianie zbocza i dalej kierujemy się do przystanku 4.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 4 – Drzewostan sosnowy

Od kaplicy udajemy się w górę zbocza w kierunku północnym, a po wyjściu na górę skręcamy ścieżką na północny-zachód. Wzniesienie to porasta w górnym piętrze sztucznie wprowadzony ponad stuletni drzewostan sosnowy. Sosna pospolita (Pinus silvestris) jest drzewem iglastym osiągającym wysokość do 35 m. Korona tego drzewa ma w młodości kształt stożkowaty w późniejszym wieku parasolowaty. Z krótkopędów wyrastają po dwie igły ostre, nieco skręcone o długości od 4 do 8 cm, utrzymujące się na pędach przez 2-4 lata. Jajowato wydłużone szyszki dojrzewają w drugim roku, lecz dopiero wiosną trzeciego roku uwalniają nasiona. Sosna pospolita jest drzewem światłożądnym, wrażliwym na ocienienie górne i boczne, plastycznym w stosunku do warunków siedliskowych. Siedlisko to stwarza odpowiednie warunki do rozwoju jodły, która buduje drugie piętro drzewostanu. Występuje tu również buk i brzoza.

W runie dominującym gatunkiem jest borówka czernica, a obok niej obserwujemy tu również: szczawik zajęczy, konwalię majową, czworolista pospolitego i nerecznicę samczą. Podrost jodłowy w dużej mierze niszczony jest przez sarny, które zgryzają pędy wierzchołkowe.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 5 – Buczyna karpacka

Po przejściu około 150 m dochodzimy do utwardzonej drogi śródleśnej i kierujemy się na północny wschód, gdzie po lewej stronie drogi rozciąga się bór jodłowy, w którym spotykamy pojedyncze okazy jodeł osiągające wysokość do 40 m, a ich wiek ocenia się na około 250 lat. W domieszce występuje dąb czerwony, jesion, klon jawor, bez koralowy i czarny. Prawa strona ścieżki to typowa buczyna karpacka z domieszką jodły zajmująca niegdyś duże połacie Roztocza. Buczyna karpacka występuje w różnych warunkach topograficznych i glebowych. Duże jej płaty spotyka się na zboczach wzniesień lub na skłonach głębokich wąwozów śródleśnych o różnym nachyleniu i ekspozycji. Siedliska buczyny są umiarkowane wilgotne, przeważnie mezotroficzne, chociaż niektóre płaty spotyka się na eutroficznych i słabo oligotroficznych. Na żyznych siedliskach runo jest bujne i bogate w gatunki. Mchy spotyka się rzadko za wyjątkiem wąwozów śródleśnych. W buczynie występuje około 170 gatunków roślin, przeważają gatunki górskie. W podszycie obserwuje się: wawrzynka wilczełyko, wierzbę iwę, porzeczkę alpejska, malinę i jeżynę. W runie przeważają: wilczomlecz migdałolistny, widłak wroniec, przylaszczka pospolita, marzanka wonna, czworolist pospolity, poziomka i podbiał pospolity.

Po lewej stronie ścieżki na zboczach głębokiego wąwozu znajdują się liczne nory borsuka, natomiast na dnie wąwozu znajduje się czynne źródło.

Idąc ścieżką w dół zbocza widzimy po obu stronach typowy dla rezerwatu las wyżynny, gdzie górne piętro buduje jodła a niższe buk, w domieszce występuje olsza i jawor. Po pokonaniu ok. 700 m, nasza trasa przyjmuje kierunek wschodni. Po około 300 metrach skręcamy na północ. Wchodzimy teraz w las mieszany świeży, gdzie główne piętro buduje sztucznie wprowadzona sosna, mająca obecnie 90 lat. W podszycie widzimy jodłę z naturalnych odrostów, odradzającą się na swych naturalnych siedliskach w wieku 50-70 lat. Zauważamy tu bardzo ciekawe zjawisko gdzie natura wygrywa z człowiekiem, przyroda sama decyduje o składzie gatunkowym lasu. Dodatkowo w podszycie widzimy buki, jarzęby i dęby. Po lewej stronie za drzewami widoczne są ośrodki wypoczynkowe na polanie Pszczeliniec.

Przecinamy drogę asfaltową łączącą Pszczeliniec z Krasnobrodem i nadal poruszamy się w kierunku północnym. Możemy teraz podziwiać urozmaicony krajobraz oraz wspaniałe okazy drzew. Idziemy przez las jodłowo-bukowy gdzie górne piętro buduje jodła, a w dolnym rośnie buk.

Tuż przy ziemi można zauważyć liczne młode siewki tego gatunku, który w naturalny sposób stara się odnowić. Niestety większość tych młodych drzewek ginie nie wytrzymując konkurencji o światło i miejsce do życia z cienistymi jodłami. Następnie widzimy jak las jodłowo-bukowy przechodzi systematycznie w bór jodłowy. Widać tu piękny starodrzew jodłowy z sosną w domieszce i licznymi odnowieniami jodłowymi. Występującą tutaj faunę reprezentują głównie ptaki leśne wśród, których wymienić należy przede wszystkim: sikorkę sosnówkę, mysikrólika, gila, czyża, a w miesiącach zimowych paszkota, jemiołuszkę, pełzacza leśnego, strzyżyka i wszystkie gatunki dzięciołów.

Po prawej stronie widzimy murowaną kapliczkę postawioną w 1997 r. na miejscu XIX-wiecznej drewnianej z figurką Matki Boskiej z Dzieciątkiem na kolanach, która spłonęła w 1997 r. od przewróconej przez wiatr świeczki. Podążając dalej w kierunku zachodnim drogą utwardzoną, docieramy do przystanku 6 - Oczyszczalnia ścieków.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 6 - Oczyszczalnia ścieków

Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków dla miasta Krasnobród położona jest, pomiędzy rzeką Wieprz a drogą do wsi Hutki. Przygotowania do budowy oczyszczalni w zakresie wstępnym tj.: budowa drogi dojazdowej, niwelacja i ogrodzenie terenu, rozpoczęto w 1980 roku. 3 sierpnia 1998 r. uzyskano pozwolenie wodno-prawne na eksploatację oczyszczalni. Jej przepustowość wynosi 2 x 400 m3/d.

W skład oczyszczalni wchodzą:

• zbiornik ścieków dowożonych o poj. 84 m3 - co pozwala na dowóz ścieków od dostawców z terenu całej gminy.
• zblokowany reaktor biologiczny typu ECO-CLEAR,
• stacja odwadniania osadu DRAIMAD,
• staw stabilizacyjny o poj. 900 m3 i pow. 730 m2,
• studzienka rozdzielcza,
• przepompownia ścieków sanitarnych i wód ociekowych,
• urządzenie do pomiaru ilości ścieków oczyszczonych.

Proces mechaniczno-biologicznego oczyszczania ścieków przebiega w następujący sposób :

1. zatrzymanie zanieczyszczeń na kratach ręcznych,
2. zatrzymanie części mineralnych w piaskownikach,
3. oczyszczanie ścieków w reaktorze ECO-CLEAR w procesach defosfatacji, denitryfikacji i nitryfikacji przebiegających cyklicznie wskutek przemiennego występowania faz pracy,
4. zagęszczanie osadu i odwadnianie w module odwadniającym DRAIMAD,
5. oczyszczanie w stawie stabilizacyjnym.

Krasnobrodzka oczyszczalnia jest jedną z najnowocześniejszych oczyszczalni w Polsce, posiada automatyczną sygnalizację zabezpieczającą właściwą jej pracę. Inwestycja finansowana była ze środków: Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Ekofunduszu - Warszawa, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zamościu oraz środków własnych Urzędu Miasta i Gminy Krasnobród.

Słowniczek:

DEFOSFATACJA – proces usunięcia fosforu ze ścieków

DENITRYFIKACJA – proces redukcji azotanów do amoniaku lub azotu cząsteczkowego, zachodzący w warunkach beztlenowych pod wpływem niektórych gatunków bakterii glebowych i wodnych.

NITRYFIKACJA – proces utleniania amoniaku oraz soli amonowych do azotynu, a następnie do azotanu, dokonywany przez samożywne bakterie glebowe. Jest to jeden z podstawowych procesów obiegu azotu w przyrodzie.

Dla zainteresowanych – pracownicy oczyszczalni oprowadzają po obiekcie i dokładnie omawiają proces technologiczny oczyszczania ścieków, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu.

Z oczyszczalni - trasa naszej ścieżki wiedzie w kierunku zachodnim, krętą drogą przez las sosnowy powracamy do drogi utwardzonej. Jeszcze tylko ok.100 metrów idziemy przez las. Już po lewej naszej stronie pojawiają się zabudowania wsi Hutki, a po prawej odsłania się dolina rzeki Wieprz. I tak po pokonaniu 300 metrów, mijamy most i dochodzimy drogą asfaltową do pomnika przyrody nieożywionej – źródlisko w Hutkach. Jest to nasz przystanek 7.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 7 – Źródlisko w Hutkach – pomnik przyrody nieożywionej

Z drogi asfaltowej schodzimy w dół nad rzekę. Tuż za mostem , zaczyna się teren źródliskowy, który ciągnie się na odcinku ok. 70 metrów . Spod zbocza od strony północnej wypływa wiele większych i mniejszych źródeł. Łącznie źródła dają tu tyle wody ile niesie rzeka Wieprz do mostu w Hutkach.

Wieprz jest największą rzeką Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, wypływa z jeziora Wieprzowego i wpada do Wisły, jest więc rzeką II rzędu. Jej całkowita długość wynosi 303,2 km . Średnia temperatura wody waha się od 2 do 3^oC.

Źródła objęte ochroną są źródłami skalnymi, zboczowymi. Ze względu na sposób wypływu wody, część z nich zalicza się do descenzyjnych, a część do ascenzyjnych. Niewielka ilość substancji mineralnych sprawia, że źródła te określa się jako zwykłe, a temperatura wody 8^oC oznacza, że są to źródła zimne. Wydajność tego zespołu źródeł wynosi 0,268 m/s. Wykonywane analizy fizyko-chemiczne wód źródlanych dowodzą, że są one czyste i nadają się do picia.

Trasa naszej ścieżki powoli dobiega końca. Kierujemy się teraz w stronę mostu i po jego przekroczeniu mijamy po lewej i prawej stronie za-budowania i dochodzimy do stawów rybnych. Otoczone lasem stawy, przedstawiają piękny widok. W lecie uroku temu miejscu dodają przepięknie kwitnące, pływające po wodzie, grzybienie białe i grążele żółte. Dochodzimy do parkingu śródleśnego, na którym zlokalizowano kolejny przystanek ścieżki.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 8 – Parking śródleśny

Parking śródleśny, na którym się obecnie znajdujemy został zbudowany na początku 1999 r. Jest to przykład, jak gospodarze terenu chcą pogodzić ochronę przyrody z potrzebami turystów. Stworzenie właściwych warunków turystom umożliwi im poprawne korzystanie z uroków środowiska.

Lokalizacja parkingu śródleśnego w takim miejscu jak to, umożliwia turystom aktywny odpoczynek i jednoczesne poznanie akwenów wodnych i przylegających lasów.

Widoczne stawy powstały w latach przedwojennych i należały do właściciela dóbr krasnobrodzkich Kazimierza Fudakowskiego, które po wojnie upaństwowiono.

Stawy te były ciągle przebudowywane. Z kilkunastu przedwojennych, w latach 60-tych, w wyniku prac konserwatorskich, utworzono siedem zbiorników stawowych, a pod koniec lat 90-tych przeprowadzono gruntowną ich modernizację. Średnia głębokość stawów wynosi 1,2 m. Produkuje się tu materiał zarybieniowy karpia (narybek i kroczek). Roczny odłów materiału wynosi 40 ton. W wodach stawów można również spotkać ryby takich gatunków jak: karaś srebrny i złoty, okoń, płoć, sum, lin i szczupak.

Teren stawów i przyległych kompleksów leśnych to ostoja wielu ptaków, takich jak : perkozek, bąk, bączek, bocian czarny (żerowisko 1 pary), czernica, krzyżówka, piskliwiec, błotniak stawowy.

Miejsce, w którym się teraz znajdujemy, jest odwiedzane w sezonie letnim przez turystów lubiących ciszę i spokój. Przyjeżdżający tu na weekend ludzie, zostawiali samochody na ulicy przez co stwarzali zagrożenie innym użytkownikom drogi. To spowodowało, że Zespół Zamojskich Parków Krajobrazowych wraz z Nadleśnictwem Zwierzyniec, podjęli decyzję o budowie parkingu śródleśnego, ławek i miejsc na ogniska. Mamy nadzieję, że osoby tu odpoczywające wykażą się kulturą i odpowiedzialnością za urządzenia techniczne i porządek na tym parkingu.

Po zwiedzeniu pierwszego odcinka ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej Św. Roch - Hutki, który bardziej nadaje się do przejścia pieszo, gdyż jest to niedługi odcinek, o znacznym stopniu trudności, Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych wychodząc naprzeciw dużemu zapotrzebowaniu na uprawianie turystyki rowerowej, stworzył drugą część trasy wokół Krasnobrodu, zamykając trasę pętlą. Trasa ścieżki prowadzi, po terenach i miejscach, także atrakcyjnych pod względem przyrodniczym, kulturowym i historycznym.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 9 – Stawy rybne – Las Polikupka

Zwiedzanie tej części ścieżki rozpoczynamy od parkingu śródleśnego w Hutkach, udając się drogą utwardzoną ok. 100 m w kierunku drogi Zamość – Krasnobród, jednak nie dochodzimy (dojeżdżamy) do niej, ale skręcamy na wschód w kierunku Krasnobrodu, drogą leśną około 500 m przez las sosnowo-jodłowy, gdzie w podszycie spotykamy takie rośliny jak: widłak jałowcowaty, łuskolist rozesłany, paprotnica krucha, nerecznica samcza i borówka czarna. Natomiast z krzewów ciekawszymi gatunkami występującymi na tym odcinku są : kruszyna pospolita, szakłak pospolity. Godna uwagi jest jedna z odmian sosny zwana czarną, z których szkółkarze zbierają szyszki w miesiącach wiosennych wyłuskując z nich nasiona do wysiewu na szkółkach leśnych w celu pozyskania materiału zalesieniowego.

Sosna czarna na terenach leśnych Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego występuje tylko w tym miejscu. Sosny te rosną na skraju stawów rybnych, po prawej stronie ścieżki w odległości ok. 50 m od trasy, zaś po lewej stronie na skraju lasu „Polikupka” zauważamy dorodne sosny wejmutki występujące jako domieszka lasu sosnowo-jodłowego.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 10 - Kamieniołom

Do tego atrakcyjnego miejsca udajemy się drogą utwardzoną w kierunku wsch. ok. 350 m. Jest to najciekawszy punkt widokowy, gdzie może-my podziwiać ze wzniesienia (314 m n.p.m.) płd.-zach. teren Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego. Po prawej stronie trasy, przechodzimy obok murowanego piętrowego pałacu z kolumnowym portykiem, zbudowanym w I poł. XVII w. następnie przebudowanym na przełomie XVII i XIX w. Obecnie mieści się w nim Samodzielne Publiczne Sanatorium Rehabilitacyjne dla Dzieci im. J. Korczaka. Wokół pałacu zachował się park dworski w stylu angielskim o pow. ok. 20 ha.

Idąc dalej ok. 150 m skręcając na w kierunku płn. wychodzimy na wzniesienie „Kamieniołom”.

Z miejsca tego widzimy duże kompleksy leśne, wody rzeki Wieprz z zalewem rekreacyjnym oraz wzgórza z najwyższym wzniesieniem w obrębie Góry Chełmowej 336 m n.p.m.

Po stronie południowej widzimy część trasy naszej wcześniejszej wędrówki przez kompleksy leśne Rezerwatu Św. Roch, z piękną polaną zwaną „Pszczeliniec”, gdzie znajdują się ośrodki wypoczynkowe. Z punktu tego widzimy również bazę gastronomiczną obsługującą wypoczywających w okresie letnim, a także wypożyczalnię sprzętu wodnego. W czasie wakacji można nauczyć się tu pływania pod kierunkiem instruktorów.

W okresie letnim nad zalewem odbywają się imprezy artystyczne , które gromadzą wczasowiczów i okolicznych mieszkańców.

Ściana wzniesienia, z którego podziwiamy te piękne tereny w 1995 została objęta ochroną konserwatorską w postaci stanowiska dokumentacyjnego pod nazwą „ Kamieniołom” o pow. 0,9 ha. Wcześniej tj. od roku 1966 r. eksploatowano tu wapień do celów gospodarczych (na budowę dróg i budynków mieszkalnych). Wydobycie kamienia zakończono w 1974 r. pozostawiając niszę o pow. ok.1,5 ha.

Ściana wyrobiska, to ciekawe miejsce do prowadzenia zajęć edukacyjnych, gdyż można tu napotkać odciski roślin i zwierząt. Z przeprowadzonych badań wynika, że są to gezy mastrychtu dolnego. Odsłonięta ściana ma ok. 30 m wysokości i 165 m długości. Przez ponad dwudziestoletni okres eksploatacji, wierzchnia warstwa skalna uległa przekształceniu w rędziny o ok.10 centymetrowej miąższości , stwarzając dogodne stanowisko dla drzew i krzewów, które porastają zbocze.

Stanowisko dokumentacyjne „Kamieniołom” spełnia dwie podstawowe funkcje:

• dydaktyczno-naukową, gdyż istnieje możliwość znalezienia odcisków fauny i flory żyjącej tu ok. 70 mln temu.
• turystyczno-krajoznawczą, gdyż szczyt wzniesienia jest pięknym punktem widokowym, z którego podziwiamy południowo-zachodnie tereny Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 11 – Dolina rzeki Wieprz

Po krótkim odpoczynku ruszamy w dalszą trasę, której odcinek o dł. ok. 2,5 km przebiega wzdłuż koryta rzeki Wieprz. Udając się na wsch. drogą utwardzoną w kierunku Nowej Wsi, po lewej stronie naszej trasy przemieszczamy się wzdłuż masywu wzniesień zwanych „Niwą”, po prawej stronie w odległości 50 m przepływa główna rzeka Parku Wieprz.

W latach 70-tych rzeka ta została uregulowana. Znikło wówczas stare dorzecze z meandrami oraz pięknymi wierzbami, które nadawały dolinie rzeki naturalny charakter .

Jednak i w tej chwili rzeka jest godna uwagi, gdyż można tu w ciszy i spokoju łowić takie gatunki ryb jak: płoć, szczupak, karaś, lin czy okoń. Ciekawostką ostatnich lat związaną ze znacznym ograniczeniem zanieczyszczania wód powierzchniowych, jest pojawienie się bioindykatora świadczącego o poprawie czystości wód do II klasy - raka rzecznego.

Po przebyciu ok. 1 km przez piękny las sosnowy, po lewej stronie naszej ścieżki widzimy torfowisko wysokie powstałe w wyniku zarośnięcia stawów rybnych z bardzo ciekawą w runie - rosiczką okrągłolistną, rośliną owadożerną, leczniczą i chronioną oraz żurawiną błotną używaną do celów leczniczych. Na skraju boru bagiennego przechodzimy przez polanę poro-śniętą kępami wrzosu zwyczajnego i borówką czarną.

Idąc dalej, udajemy się utwardzoną drogą w kierunku Krasnobrodu, gdzie zapoznamy się z historią i miejscami kultu religijnego tego terenu. Po przebyciu ok. 1 km docieramy do „Kapliczki na wodzie”.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 12 - Kapliczka na wodzie

Kapliczka drewniana wybudowana została w XIX w. W jej wnętrzu umieszczono kopię cudownego obrazu Matki Boskiej Krasnobrodzkiej. Oryginał o wymiarach 9 x 14 cm , który po odejściu Kozaków w 1649 r. miejscowa ludność odnalazła w błotach przy źródłach rzeczki Krupiec, znajduje się w ołtarzu głównym kościoła. Nieopodal kapliczki znajdują się stacje drogi różańcowej. Corocznie w nocy z 1 na 2 VII odbywa się tu główne nabożeństwo odpustowe.

Miejsce to jest czczone przez pielgrzymów z kraju i zagranicy, gdyż wody źródeł wypływających spod kapliczki mają moc uzdrawiającą. To tutaj Matka Boska ukazała się Jakubowi Ruszczykowi (mieszkańcowi Szarowoli) uzdrawiając go.

Aspekt przyrodniczy to dwa niezależne wypływy występujące w nie-wielkiej odległości od siebie (ok. 20 m), oddalone ok. 200 m od rzeki Wieprz. Oba źródła cechują się dużymi wahaniami wydajności od 4,5 l/s do prawie 100 l/s w zależności od warunków atmosferycznych i pory roku.

Podążając dalej w kierunku Krasnobrodu, trzyrzędową zabytkową aleją uznaną za pomnik przyrody w 1981 r., podziwiamy piękne okazy kasztanowca białego, brzozy brodawkowatej, topoli białej i jesiona wyniosłego. Aleja ta łączy „Kapliczkę na wodzie” z kościołem p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Po drodze mamy możliwość zwiedzenia kapliczek z XIX w. Są to dwie bliźniacze drewniane kapliczki p.w. „Św. Antoniego z Padwy” i „Św. Mikołaja i Św. Anny” oraz barokowa kapliczka wykonana z piaskowca z krasnobrodzkiego kamieniołomu p.w. „Św. Onufrego Pustelnika”.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 13 - Zespół Klasztorno - Muzealny

Zespół klasztorny z murowanym kościołem p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wzniesiony został w latach 1690 –1699. Jego fundatorką była Maria Kazimiera d’Arquien, żona ordynata Jana Zamoyskiego, późniejsza królowa Marysieńka Sobieska, w dowód za cudowne uzdrowienie. Murowany klasztor z I poł. XVIII w., ogrodzenie z bramkami, przez które dochodzimy do rzeźbionej w drewnie lipowym drogi krzyżowej, tworzy kompleks zabudowy sakralnej. Uwagę naszą przyciąga drewniany spichlerz z 1795 r., w którym mieści się wystawa wieńców dożynkowych. We wnętrzu kościoła znajduje się imponujący ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Boskiej Krasnobrodzkiej oraz cztery ołtarze boczne - wszystkie późnobarokowe. Na uwagę zasługują też organy, na których w okresie wakacyjnym koncertują wirtuozi światowej sławy z kraju i zagranicy.

Na terenie dawnych zabudowań klasztornych znajduje się Muzeum Wsi Krasnobrodzkiej ze zbiorami geologicznymi, garncarskimi i przyrodniczymi. W muzeum na parterze obejrzeć można eksponaty wyposażenia gospodarstwa wiejskiego, narzędzia pracy wiejskich rzemieślników najczęściej wykonywane z drewna. Na piętrze umieszczone są zbiory geologiczne z Roztocza oraz garncarskie, produkowane niegdyś przez garncarzy Jana Kowalczuka i Władysława Lalika.

W drugim skrzydle piętra muzeum znajdują się eksponaty biologiczne - flora i fauna Roztocza. Nagłośnienie ze śpiewem ptaków wprowadza nas w odpowiedni nastrój podczas oglądania roślin i zwierząt z tego terenu .

Po zwiedzeniu Zespołu Klasztornego udajemy się na drugi punkt widokowy Chełmową Górę.

powrót do listy punktów przystankowych

PRZYSTANEK 14 - Chełmowa Góra

Wzniesienie to o wysokości 336 m n. p. m. jest drugim punktem widokowym na naszej trasie, z którego podziwiamy dolinę Św. Rocha , a u podnóża góry widzimy budynki Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich.

Z punktu tego możemy podziwiać piękne kompleksy leśne i wzgórza położone w zachodnio-północnej części Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego.

Z tego miejsca udajemy się do punktu wyjścia naszej ścieżki, przechodząc obok cmentarza, na którym jest pomnik poświęcony powstańcom Marcina Lelewela Borelowskiego poległym w 1863 r. w bitwie z wojskami ruskimi. Idąc dalej, do ulicy Lelewela skręcamy w lewo, a następnie po przejściu ok. 100 m skręcamy w prawo, w drogę nieutwardzoną. Przechodzimy obok tartaku drzewnego w kierunku parkingu przy dolinie Św. Rocha.

powrót do listy punktów przystankowych