ŻURAWINA CZY BRUSZNICA

W ostatnich latach bardzo modne stało się dodawanie przetworów z żurawiny i borówki brusznicy do mięs i serów. Ale czy my tak naprawdę wiemy z jakimi roślinami mamy do czynienia ?

Oba gatunki należą do rodziny wrzosowatych Ericaceae.

Żurawina błotna Oxycoccus  palustris jest zimozieloną krzewinką charakterystyczną dla zespołu Sphagnetalia magellanici (zbiorowiska mchów torfowych z udziałem krzewinek i roślin trawiastych występujące w fazie kępkowej torfowisk wysokich). Jej pędy są cienkie, płożące się, o drobnym ulistnieniu. Kwitnie od maja nawet do sierpnia. Jej owocem jest jagoda o kwaśnym smaku. Najlepszy smak uzyskuje po przemarznięciu. Żurawinę błotną spotkamy na torfowiskach wysokich i przejściowych. Spełnia tam ważną rolę będąc rośliną żywicielską modraszka bagniczkaAgriades optilete,dostojki akwilonarisBoloria aquilonarisi rzadszej dostojki eunomiiBoloria eunomia.

 Borówka brusznicaVaccinium vitis – idearównież jest niewielką zimozieloną krzewinką. Spotkamy ją na ubogim, kwaśnym podłożu w borach, na wrzosowiskach, ale także na torfowiskach przejściowych. Jest gatunkiem charakterystycznym dlaVaccinio – Piceetea (bory szpilkowe – lasy iglaste na siedliskach ubogich i kwaśnych). Wygląd  brusznicy wyraźnie różni się od żurawiny. Borówka brusznica nie ma płożących się pędów. Jej gałązki wznoszą się do góry. Liście są szersze, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, od spodu jasnozielone. Kwitnie od maja do lipca. Owocem jest jagoda o cierpkim, lekko gorzkawym smaku.

W przypadku obu roślin surowcem na przetwory są owoce. Dodatkowo w celach leczniczych pozyskuje się również ich liście.

Z pozoru podobne do siebie rośliny (zimozielone, o czerwonych owocach) po przyjrzeniu się wyraźnie się różnią. Oprócz innego pokroju samej rośliny rozróżnić możemy same owoce. Jagody żurawina są nieco większe, o cieńszej skórce. Różni je też smak i konsystencja. Surowe owoce borówki brusznicy są bardziej „mączyste” , czego nie wyczuwamy w owocach żurawiny.

Wspomniana wcześniej „moda” na przetwory z żurawiny czy brusznicy ma również swoje „ciemne’ strony. Torfowiska są cennymi przyrodniczo siedliskami. Występuje tam wiele chronionych gatunków. Na uwagę zasługują wszystkie gatunki rosiczekDrosera sp., modrzewnica zwyczajnaAndromeda polifolia, szlaczkoń torfowiecColias palaeno, napierśnik torfowiskowyStethophyma grossum, żagnica torfowaAeshna juncea i torfowcowa Aeshna subarticaczy wszystkie gatunki zalotek Leucorrhinia sp. Wskutek nadmiernej penetracji przez człowieka całe to bogactwo torfowisk jest narażone na niszczenie i zaśmiecanie.

Wszystkie mokradła mają istotne znaczenie nie tylko dla przyrody, ale również dla ludzi. Są rezerwuarem cennej wody – ograniczają zarówno powodzie jak i susze, pełnią ważną rolę w obiegu węgla i azotu, pochłaniają dwutlenek węgla. Wpływają więc „łagodząco” na zmiany klimatu.

Tekst i zdjęcia: Małgorzata Grabek