Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych na VII Zamojskich Dniach Kresowych DEWAJTIS

Spotkania kresowe, których patronem został Dewajtis – słynny dąb z powieści Marii Rodziewiczówny, który zresztą do dziś rośnie w jej dawnym majątku Hruszowa obecnie na Białorusi, to cykl wykładów, prezentacji, pokazów slajdów i filmów, a także promocji książek związanych tematycznie z dawnymi Kresami Wschodnimi Rzeczpospolitej. Zapoczątkowane zostały w 2011 roku jako inicjatywa dra Łukasza Kota, Przewodniczącego Oddziału Zamojskiego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, który jest jednocześnie dziennikarzem Katolickiego Radio Zamość i animatorem wielu pożytecznych wydarzeń kulturalnych na Zamojszczyźnie. Zgromadził on wokół siebie grono podobnych sobie miłośników i pasjonatów dawnych Kresów Wschodnich i od 6 już lat społecznie organizuje to ciekawe wydarzenie. Zamojskie Dni Kresowe odbywają się zawsze w drugiej połowie maja. Wykłady, spotkania i prelekcje prezentowane są w godzinach popołudniowych w ciągu trzech kolejnych dni. Miejscem spotkań są rokrocznie: Restauracja Corner Pub i Klub, Księgarnia, Kawiarnia „Szkoła Życia”, zaś w różnych latach organizatorzy korzystają także z gościnności innych instytucji np. Muzeum Zamojskiego, Jazz Klub Kosz czy Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

W ciągu sześcioletniej historii zamojskiego DEWAJTISA jego uczestnicy poznali tak zasłużone, a niekiedy zapomniane, kresowe postacie jak: Władysław Horodecki, Franciszek Wysłouch, inż. Jan Kochanowski, prof. Józef Paczoski czy książę Roman Damian Sanguszko, „wędrowali” wraz z prelegentami po bagnach Polesia, lasach i jeziorach Wileńszczyzny, stepach Zaporoża czy … Strefie Czarnobylskiej. To podczas zamojskiego DEWAJTISA odbyła się pierwsza w Polsce promocja pierwszego tomu z serii oryginalnych przewodników „Lwów po polsku”, autorstwa lwowianek: prof. Kseni Borodin i dr Iwanny Honak (obecnie w przygotowaniu jest już 4 tom tego przewodnika). To na zamojskim DEWAJTISIE uczestnicy mogli obejrzeć po raz pierwszy w Polsce (a może i jedyny) ciekawe ukraińskie i białoruskie filmy: „Czarnobylskie dżungle”, „Zaczarowane bagna”, „Władysław Horodecki”, ,,Siedem cudów Ukrainy, Askania Nowa”, ,,W krainie bobaków” czy „ZOO Jana Kochanowskiego”.

Tematyka przyrodnicza od samego początku była silnie akcentowana podczas Zamojskich Dni Kresowych. Za tę część spotkań odpowiedzialny jest Krzysztof Wojciechowski – obecnie pracownik Biura ZLPK, który od początku współorganizuje DEWAJTIS. Co roku referat wprowadzający dotyczy postaci w znacznym stopniu związanej kresową przyrodą, jej ochroną.

Podobnie było także w tym roku. Pierwszy, otwierającym DEWAJTIS wykład dotyczył postaci prof. Stefana Kozłowskiego – przyrodnika, geologa, ministra ochrony środowiska zasobów naturalnych i leśnictwa, wielkiego rzecznika ekorozwoju. Wykład połączony z prezentacją wygłosił Krzysztof Wojciechowski. Okazją była upływająca w tym roku smutna 10 rocznica śmieci Profesora. Wartym podkreślenia jest fakt, że prof. Kozłowski był także jednym z orędowników ochrony krajobrazowej w Polsce. O potrzebie ochrony krajobrazu i tworzenia parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu pisał na kilka lat przed powstaniem pierwszej z tych form ochrony przyrody – w swojej pracy „Program ochrony krajobrazu Polski i jego pierwsze realizacje” wydanej w 1973 roku. Zaś opracowany przez niego i wydany przez LOP na początku lat 80. XX wieku poradnik „Ochrona krajobrazu” przez wiele lat służył osobom zajmującym się tą dziedziną. Nie dziwi zatem obecność na tegorocznym DEWAJTISIE Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. Referent prócz wykładu o prof. Kozłowskim przedstawił także (wspólnie z małżonką) prezentację nt. Ukraińskich Karpat – pasma Gorganów i Czarnohory. Poza tym podczas tegorocznych spotkań miała także miejsce prezentacja książki Krzysztofa Czarnoty „Czarodzieje koni” oraz wykład syna prof. Kozłowskiego – Tomasza Kuby Kozłowskiego pt.: „Lodomeria. Od Lwowa do Włodzimierza Wołyńskiego”.Organizatorzy zatroszczyli się także o coś dla ciała bowiem dawne Kresy słynęły z gościnności. Wyborne kresowe dania przygotowane zostały jak co roku przez Restaurację Corner Pub. Syci wiedzy i kresowych potraw uczestnicy spotkań mogli wziąć udział w konkursach przygotowanych przez pracowników ZLPK. Konkurs taki, który dotyczył lubelskich parków krajobrazowych organizowany był po każdym dniu DEWAJTISA. Nagrodami w konkursach były wydawnictwa i materiały edukacyjne ZLPK, które dodatkowo podnosiły wiedzę o administrowanych przez Zespół obszarach.

Podkreślić trzeba koniecznie, że wszystkie dotychczasowe spotkania zorganizowane zostały siłami społecznymi. Organizatorzy nigdy nie otrzymali żadnego wsparcia finansowego, za to wiele serca i pomocy od innych pasjonatów dawnych Kresów. W roku bieżącym współorganizatorami Zamojskich Dni Kresowych (prócz ZLPK) byli: Muzeum Zamojskie, Restauracja Corner Pub, Klub, Księgarnia, Kawiarnia „Szkoła Życia” oraz Biuro Turystyczne Quand – za co należy im się wielka wdzięczność.

Kolejne Zamojskie Dni Kresowe DEWAJTIS już za rok.

Tekst: Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK

Fotografie: Małgorzata Grabek, ZLPK OZ Zamość,

Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK,

Anna Litwin,

z Archiwum Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”

Oddział w Zamościu