Wizyta w pałacu Jana Kleniewskiego w Kluczkowicach, na terenie Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego
Chcąc zachęcić Państwa do spędzenia atrakcyjnie czasu wolnego, odwiedziliśmy na zaproszenie p. Dyrektor Jadwigi Religi – Muzeum Regionalne w Kluczkowicach. Mieści się ono w Pałacu Jana Kleniewskiego, w niewielkiej odległości od Opola Lubelskiego. Muzeum zostało powołane przez radę Powiatu Opolskiego w czerwcu 2007 r. Posiada w swojej kolekcji, zabytki i materiały dokumentalne z zakresu archeologii, historii, etnografii, sztuki i historii kolejnictwa wąskotorowego regionu opolskiego. Na potrzeby muzeum oddano pięć pomieszczeń na parterze budynku, dawny gabinet Jana Kleniewskiego, salon, bibliotekę, jadalnię, kaplicę pałacową i trzy pomieszczenia na biuro, magazyny i pokój socjalny.
Poznanie Rodziny Jana Kleniewskiego, a co za tym idzie tradycji ziemiaństwa służy przywróceniu pamięci o roli społecznej, politycznej, i kulturalnej ziemiaństwa, jego aktywności w przestrzeni publicznej, a także utrwaleniu wartości pożytecznych dla współczesnego społeczeństwa. Oddajmy zatem głos obecnemu włodarzowi tego miejsca.
Pałac w Kluczkowicach jest przykładem dziewiętnastowiecznej architektury eklektycznej o cechach klasycystycznych. Stanowi cenny przykład okazałej wiejskiej rezydencji ziemiańskiej. Pałac wraz z parkiem został wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego w 1975 roku. Kluczkowice wchodzące w skład dóbr opolskich nabył w 1871 roku Franciszek Kleniewski wraz a synami Władysławem i Janem. W 1872 roku w wyniku podziału dóbr miedzy braćmi, Jan Kleniewski otrzymał cztery klucze (kluczem nazywano folwarki znajdujące się pod jedną administracją ): Kluczkowice, Łaziska, Wrzelów i Szczekarków; Władysław Kleniewski – dwa pozostałe Niezdów i Opole Lubelskie.
Do czasów wybudowania nowej siedziby w Kluczkowicach, Jan Kleniewski wraz z rodziną mieszkał na folwarku w Łaziskach Średnich. Do przebudowy i rozbudowy starego dworu na reprezentacyjną siedzibę zamożnego ziemianina, zatrudnił Kleniewski wziętego wówczas architekta warszawskiego, Konstantego Wojciechowskiego (1841-1918). Wokół pałacu na stoku wzniesienia, urządzono park krajobrazowy w stylu angielskim projektu znanego ogrodnika-planisty Waleriana Kronenberga (1859-1934). Dalej park przechodził w sposób naturalny w las. Na planie z 1788 roku brak jest jeszcze naniesionej reprezentacyjnej zabudowy mieszkalnej, tak więc należy przypuszczać że powstała ona w I połowie XIX wieku. Kurier warszawski nr 10 z 10.01.1901 roku donosił, że wnętrze pałacu jest zamieniane na rodzaj muzeum malarstwa polskiego z końca ubiegłego wieku. Między innymi bibliotekę według wzorów, dostarczonych przez Stanisława Witkiewicza, utrzymano w stylu zakopiańskim, z witrażami, rzeźbami, ławami itp.. Sali gościnnej nadano wygląd świetlicy z epoki zygmuntowskiej, innej – styl swojski z XVII w itp.” Koszt tego zamówienia wyniósł kilkadziesiąt tysięcy rubli, co świadczy wymownie o możliwościach i ambicjach Kleniewskich. „Co się tyczy - muzeum sztuki malarskiej polegało ono na zgromadzeniu 64-ch wykonanych na zamówienie, portretów olejnych wybitnych mężów polskich z różnych epok. Każdą z podobizn wykonał inny artysta, dzięki czemu świetlica kluczkowicka otrzymała kolekcję, dającą wyobrażenie o stanie malarstwa portretowego w danej epoce. Udział w wykonaniu zamówienia wzięli prawie wszyscy celniejsi artyści z prof. W. Gersonem, T. Axentowiczem, A. Piotrowskim, J Ryszkiewiczem, F. Żmułką, R. Okońskim, Z.P. Jasińskim, J.F. Owidzkim i innymi”.
Obaj bracia otrzymali staranne wykształcenie. Młodszy z braci Jan właściciel m.in. Kluczkowic studiował prawo w szkole Głównej w Warszawie . Następnie kontynuował studia w Akademii Rolniczej w Hohenheim. Odziedziczone przez Jana dobra należały pod względem wielkości do największych w guberni lubelskiej. Otrzymane zaniedbane i zadłużone posiadłości z biegiem lat przekształcił we wzorowe gospodarstwo, zmieniając profil majątku z upraw zbóż na intensywną uprawę roślin przemysłowych. Promował rozwój przemysłu rolno-spożywczego, przetwarzając na miejscu uzyskane płody. Szczególne zasługi poniósł Jan Kleniewski dla rozwoju chmielarstwa. W roli przemysłowca zadebiutował współtworząc cukrownie w Opolu Lubelskim, a dziesięć lat później własną we Wrzelowcu o nazwie „Zagłoba”. W Kluczkowicach prowadził gospodarstwo rybne. Oprócz działalności gospodarczej Kleniewscy zajmowali się na szeroką skalę działalnością społeczną. Szczególne zasługi w tej dziedzinie położyła żona Jana Kleniewskiego, Maria, popierając rozwój spółdzielczości kredytowej. Kleniewski zainicjował budowę wałów przeciwpowodziowych, za jego staraniem Opolszczyzna otrzymała podczas pierwszej wojny światowej linie kolejki wąskotorowej.
Jan Kleniewski dzięki pracowitości, gospodarności i otwartości na nowe możliwości gospodarcze, doprowadził swój majątek do rozkwitu i znacznie pomnoży. Jako ziemianin, przemysłowiec i społecznik sprawdził się w każdej z tych ról.
Więcej informacji na temat pozostałych członków rodziny Jana Kleniewskiego, historii regionu opolskiego i działalności rodziny Kleniewskich , otrzymacie Państwo na miejscu w Muzeum w Kluczkowicach. Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszej placówki i strony internetowej www.muzeum.kluczkowice.pl, gdzie zawarte są szczegółowe informację.
Tekst: Maria Straka
Zdjęcia: Jadwiga Religa, Michał Zieliński
