W trosce o obszar Natura 2000 Horodysko

Dnia 24 sierpnia br. odbyło się spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy dla obszaru Natura 2000 Horodysko.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie realizuje projekt „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000” POIS.02.04.00-00-0193/16. Owocem tego projektu mają być plany zadań ochronnych dla prawie wszystkich obszarów Natura 2000 w naszym województwie. W ramach prac nad planami prowadzone są konsultacje oraz tworzone Zespoły Lokalnej Współpracy składające się z właścicieli gruntów, na których leżą obszary Natura 2000, przedstawicieli władz samorządowych, nadleśnictw, instytucji ochrony przyrody, organizacji pozarządowych i wszystkich, którzy w jakiś sposób są zainteresowani ochroną danego obszaru. Z uwagi na fakt, że szereg obszarów Natura 2000 znajduje się w całości lub części w granicach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych również został zaproszony do udziału w Zespołach Lokalnej Współpracy.

W miniony poniedziałek, 24 sierpnia, odbyło się spotkanie terenowe takiego Zespołu dla obszaru Natura 2000 Horodysko PLH060060. Jest to jeden z 5-ciu obszarów Natura 2000 (wszystkie to ostoje siedliskowe) położonych w całości lub części w granicach największego z naszych parków krajobrazowych – Skierbieszowskiego PK – i jego otuliny. Mimo, że obszar ten jest najmniejszym ze wszystkich pięciu parkowych obszarów naturowych, ma bowiem powierzchnie bez mała 3 ha (2,89 ha), to jednak jest bardzo bogaty w gatunki rzadkie i chronione. Podstawowym przedmiotem ochrony są tu dwa zbiorowiska roślinne z załącznika 1 Dyrektywy Siedliskowej: murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis) oraz subkontynentalne zarośla okołopannońskie. Towarzyszą im jednak liczne rośliny rzadkie i chronione: turzyca niska (Carex humilis), perz siny (Elymus hispidus), zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris), czyściec prosty (Stachys recta), macierzanka Marshalla (Thymus marschallianus). Jednak najcenniejszy na tym obszarze jest zwarty płat wisienki stepowej (Prunus fruticosa), który nie ma podobnego sobie na pewno w całym województwie. Poza tym na terenie obszaru rośnie bardzo rzadka roślina wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – kostrzewa makutrzańska (Festuca makutrensis).

Warto dodać, że nim został utworzony obszar Natura 2000, to Uchwałą Nr XXII/188/05 Rady Gminy Skierbieszów z 29.06.2005 r. w sprawie objęcia ochroną w drodze uznania za użytek ekologiczny pomnika przyrody ożywionej „Horodyska” na powierzchni ponad 1,9 ha (na gruntach należących do Gminy Skierbieszów) utworzony został użytek ekologiczny „Horodysko”. Dziś zatem miejsce to ma podwójny status ochronny (a nawet potrójny, bowiem położone jest w granicach parku krajobrazowego).

O tych wszystkich walorach przyrodniczych a także o zagrożenia dla przyrody obszaru Natura 2000 Horodysko opowiedziała członkom Zespołu Lokalnej Współpracy dr Anna Cwener z Ogrodu Botanicznego UMCS. A na spotkaniu obecni byli przedstawiciele: RDOŚ w Lublinie, Urzędu Gminy Skierbieszów, Nadleśnictwa Krasnystaw, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego oraz sołtyska wsi Iłowiec, na gruntach której to wsi leży wspomniany obszar Natura 2000. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych reprezentował pracownik Biura ZLPK, Krzysztof Wojciechowski ponieważ Skierbieszowski Park Krajobrazowy podlega bezpośrednio pod Biuro Zespołu. Uczestnicy spotkania wspięli się (to najtrafniejsze określenie) po krawędzi doliny rzeki Marianki, na której znajduje się obszar na najwyżej położoną jej część skąd rozciąga się iście podgórski widok. Przy tej okazji warto też wspomnieć, że prócz walorów przyrodniczych i krajobrazowych teren ten jest także cennym pod względem historyczno-kulturowym ponieważ tu właśnie zlokalizowane było średniowieczne grodzisko (stąd nazwa miejsca).

Dyskusja nad konkretnymi rozwiązaniami, które umożliwiłyby skuteczną ochronę obszaru Natura 2000 Horodysko, a które powinny zostać zapisane w planie zadań ochronnych, odbyła się już u stóp zbocza doliny. Obecnie najważniejszym zagrożeniem dla zbiorowisk i rzadkich gatunków roślin jest – jak w przypadku wszystkich muraw kserotermicznych w kraju – postępująca sukcesja naturalna związana z zarzuceniem dawnych form gospodarowania (wykaszanie i wypas). Stąd też kluczowym wyzwanie jest zastąpienie tej działalności zabiegami ochrony czynnej, które umożliwią przetrwanie gatunkom i zbiorowiskom. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych jako organ administrujący Skierbieszowskim Parkiem Krajobrazowym oraz posiadającym pewne doświadczenie w czynnej ochronie muraw z pewnością przyłączy się do działań ochronnych prowadzonych na tym terenie.

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK