W trosce o bociany
Ogólnopolska konferencja naukowa XII Zjazd Grupy Badawczej Bociana Białego, „Bocian biały - wyjątkowy bioindykator zmian środowiska” odbyła się w dniach 21-24 listopada 2024 r. w Lublinie, Okunince koło Włodawy a także na terenach Poleskiego Parku Narodowego i nad Bugiem.
Konferencja miała na celu podsumowanie VIII Międzynarodowego Spisu Bociana Białego w Polsce, wymianę doświadczeń w zakresie badań i ochrony bociana białego, a także popularyzację wiedzy o tym gatunku. Temu ostatniemu celowi służył konkurs plastyczny dla uczniów: „Bocian w krajobrazie”, którego finał odbył się właśnie w czasie trwania konferencji.
W wydarzeniu udział wzięło ponad 50 osób z całej Polski. W gronie uczestników znaleźli się naukowcy badający bociany białe, pracownicy służb ochrony przyrody, przyrodnicy z organizacji pozarządowych, nauczyciele i samorządowcy. W ramach konferencji zaplanowano także warsztaty terenowe.
Organizatorami konferencji byli: Grupa Badawcza Bociana Białego, Centrum Badań Zmian Klimatu i Środowiska UMCS, Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych, Katedra Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu; Katedra Zoologii i Ekologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Natomiast partnerami konferencji byli: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.; Poleski Park Narodowy, Roztoczański Park Narodowy, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie, Nadleśnictwo Sobibór, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie, Starosta Włodawski, Burmistrz Miasta Włodawa.
Konferencja została objęta Patronatem Honorowym przez: Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego, Rektora Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
Konferencja odbyła się pod patronatem medialnym TVP 3 Lublin i Polskiego Radio Lublin.
Obrady konferencji rozpoczęły się dnia 21 listopada w Centrum ECOTECH-COMPLEKS UMCS przy ul. Głębokiej 39 w Lublinie. W czasie pierwszej sesji referatowej wygłoszono referaty nt. wierzeń ludowych związanych z bocianem białym, bocianowi białemu jako wskaźnikowi zmian środowiskowych i klimatycznych a także zmianom w populacjach bocianów w zachodniej i wschodniej Europie i ich przyczynom. Tego dnia został również rozstrzygnięty konkurs plastyczny „Bocian w krajobrazie”. Poziom artystyczny konkursu był bardzo wysoki. Na konkurs wypłynęło bez mała 500 prac, najlepsze z nich zostały nagrodzone. Łącznie przyznano 9 nagród za I, II i III miejsca oraz aż 16 wyróżnień. Prócz tego odbył się także panel ekspercki pt.: „Bocian biały Ciconia ciconia wyjątkowym bioindykatorem środowiska i zmian klimatu”. Następnie goście udali się do Okuninki nad Jeziorem Białym na dalszą część konferencji.
Piątek 22 listopada był drugim dniem konferencji. Sesja referatowa miała miejsce w hotelu „Rusałka” nad Jeziorem Białym w Okunince. Na rozpoczęciu obrad obecni byli przedstawiciele władz samorządowych szczebla wojewódzkiego i powiatowego: Marek Wojciechowski - Wicemarszałek Województwa Lubelskiego, Piotr Gorgol – Wicestarosta Włodawski i Wiesław Holaczuk – Członek Zarządu Powiatu Włodawskiego. Podczas sesji wygłoszono wykłady dotyczące: liczebności bociana białego w lubelskich parkach krajobrazowych, najnowszych prac nad bocianem białym, stad bociana białego, dyspersji młodych bocianów, ich dzieci i wnuków, synantropizacji bocianów czarnych oraz innowacyjnych rozwiązań w telemetrii bocianów. Po wykładach miała miejsce dyskusja, zaprezentowany został film o bocianach białych i ich ochronie, zaś wymiana doświadczeń z zakresu badań i ochrony bociana białego trwała do późnych godzin wieczornych.
Sobota 23 listopada rozpoczęła się od sesji terenowej. Co prawda bociany już dawno żerują gdzieś głęboko w Afryce (nawet południowej), nie mniej jednak zostały u nas ich domostwa. Nad Bugiem zwłaszcza spotyka się je w jednym z największych w kraju zagęszczeniu. Pierwszym przystankiem na trasie była Włodawa – najsłynniejsze miasto polskiej części Polesia. Dla badaczy i pasjonatów bocianów zwiedzanie Włodawy to atrakcja podwójna, bo we Włodawie bociany gniazdują także w mieście. Dalej trasa przebiegała już wiejskimi, bocianimi terenami, czyli doliną Bugu. Pod drodze uczestnicy konferencji mieli okazję zobaczyć tak „zabocianione” nadbużańskie wioski jak: Wola Uhruska, Uhrusk, Siedliska czy Świerże. Kulminacyjnym punktem sesji terenowej była wizyta w miejscowości Husynne, w której z jednego miejsca widocznych jest kilkanaście bocianich gniazd.
W sobotnie popołudnie miała miejsce kolejna, ostatnia już sesja referatowa. W jej programie znalazły się wykłady na temat: obrączkowania bocianów, Programu Poznania i Ochrony Bociana Białego w Polsce, metod zmniejszania ryzyka kolizji statków powietrznych z bocianami białymi w Porcie Lotniczym Lublin, porównania układu pokarmowego samca i samicy bociana białego oraz ich znaczenia ekologicznego, cenzusu bociana białego w Powiecie Karkonoskim, wypływu form pokrycia terenu na poleską populację bociana białego, zmiany liczebności bocianów na Lubelszczyźnie. Sesja zakończyła się podsumowaniem VIII Międzynarodowego Spisu Bociana Białego w Polsce.
Niedziela 24 listopada była ostatnim dniem konferencji. Jej uczestnicy udali się do Poleskiego Parku Narodowego gdzie odwiedzili miejsce, w którym bociany spotyka się nawet zimą, czyli Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt w Załuczu Starym. Trzeba podkreślić, że spośród zwierząt trafiają tu przede wszystkim ptaki, a wśród nich najczęściej właśnie bociany białe. W samym tylko 2021 roku przebywało ich na terenie Ośrodka ponad 80. Uczestnicy konferencji odwiedzili też Ośrodek Ochrony Żółwia Błotnego zlokalizowany przy dyrekcji Poleskiego Parku Narodowego w Urszulinie. W Ośrodku tym pracownicy Poleskiego PN prowadzą czynną ochronę kolejnego flagowego gatunku Polesie – żółwia błotnego, hodując tu małe żółwiki do wielkości, przy której można już je wypuścić do środowiska.
Wizyta w Poleskim PN zakończyła konferencję XII Zjazd Grupy Badawczej Bociana Białego. Z Urszulina jej uczestnicy rozjechali się do domów.
Tekst: Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK w Chełmie
Fotografie: Alicja Sulima, Oddział w Chełmie ZLPK, Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK w Chełmie
