Uzgadnianie granic obszarów chronionych
Każda powierzchniowa forma ochrony przyrody posiada swoją granicę. Te wyznaczane były w momencie ich tworzenie przy wykorzystaniu ówcześnie dostępnych metod kartograficznych. Obecnie realizowany jest proces uszczegóławiania przebiegu granic obszarów chronionych przy wykorzystaniu technologii cyfrowych.
Niejednokrotnie granice parków krajobrazowych czy obszarów chronionego krajobrazu zewidencjonowane są jedynie w formie opisowej („skrajem lasu, następnie przecinką w kierunku południowo-wschodnim do rozwidlenia dróg gruntowych itp.”), której przełożenie na mapę, a przede wszystkim rzeczywisty teren jest dość karkołomne, problematyczne i nie zawsze dokładne. W związku z tym realizowany jest wspólny projekt Wojewódzkiego Biura Geodezji, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego oraz Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w ramach, którego granice parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu są systematycznie nanoszone na dokładne mapy cyfrowe. Odbywa się to poprzez podanie współrzędnych punktów załamania granic w państwowym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych "1992". Zapis granic w tej formule po zaakceptowaniu przez Sejmik Województwa stanie się wersją obowiązującą i nie będzie już budził niczyich zastrzeżeń czy pozwalał na różnorakie interpretacje. Opisowa formuła granic w wielu miejscach jest bowiem niezbyt dokładna. Jak bowiem rozumieć zapis „granica biegnie drogą, rzeką, rowem”? Czy prawym skrajem czy brzegiem, czy lewym, czy może środkiem? Obecna technologia pozwala uszczegółowić tę kwestię. I tak drogi graniczne w miarę możliwości są wyłączane z obszarów chronionych, z kolei rzeki graniczne jako nośniki bioróżnorodności włączane. Niejednokrotnie opisy granic obszarów chronionych wskazują na ich przebieg wzdłuż granic administracyjnych gmin czy powiatów, przy czym w międzyczasie te zmieniły swój przebieg. Te kwestie też koniecznie należy rozstrzygnąć i zdecydować czy obecne granice obszarów chronionych mają biec po starym przebiegu granic administracyjnych czy po nowym. Kolejnym zagadnieniem do uzgodnienia jest przypisanie granic terenów chronionych do granic działek ewidencyjnych czy użytków. Zdarzają się bowiem przypadki, że część działki znajduje się na terenie chronionym, a część nie. Takie sytuacje są niezwykle kłopotliwe zarówno dla właściciela działki, jak i dla służb zajmujących się egzekwowaniem przepisów z zakresu ochrony przyrody. Warto przy tym zaznaczyć, że uszczegółowienia granic parków czy obszarów chronionego krajobrazu nie ma na celu zasadniczej zmiany tychże granic a jedynie ich dokładne określenie.
Uzgadnianie granic i przenoszenie ich na zapis cyfrowy jest niezwykle żmudny procesem. Wykorzystywane są do tego numeryczne mapy ewidencyjne, mapy analogowe, ortofotomapy, mapy satelitarne oraz mapy topograficzne z różnych okresów historycznych oraz mapy specjalistyczne np. geologiczne, leśne czy hydrograficzne. Pomocne są serwisy: Geoportal, Geoserwis czy Bank Danych o Lasach. Wszystkie te narzędzia pozwalają jednak precyzyjnie wykreślić stare granice na nowo z bardzo dużą dokładnością. Tak zapisane granice, po zatwierdzeniu przez władze województwa, opublikowane na sieciowych serwisach mapowych zdecydowanie ułatwią funkcjonowanie zarówno mieszkańcom, turystom i służbie parków krajobrazowych na obszarach chronionych.
Przyczynkiem do powstania tego artykułu była praca nad uzgodnieniem granicy Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina Ciemięgi”.
Tekst i zdjęcie: Michał Zieliński
