Szlakiem Męczenników Podlaskich

Od wieków współistniały tu dwie religie: katolicyzm i prawosławie, co znalazło swój krwawy finał w 1874r. we wsi Pratulin, znajdującej się w granicach parku. Pratulin uchodzi za główne miejsce kultu męczenników i stanowi cel podróży licznych pielgrzymek z całej Polski.

Kim byli unici? Aby, to wyjaśnić należy w skrócie przypomnieć historię unii brzeskiej.

W październiku 1596r. na synodzie w Brześciu spotkali się przedstawiciele króla Zygmunta III i Watykanu oraz biskupi polscy i ruscy. Po 3-dniowych obradach ogłoszono Unię kościołów katolickiego i prawosławnego na terenie Rzeczpospolitej. W założeniach Unia miała przybliżyć prawosławną ludność ruską ziem wschodnich do katolickiej zachodniej części Rzeczpospolitej i oderwać ją od wpływów Moskwy. Prawosławni uznali zwierzchność papieża stając się częścią Kościoła Katolickiego zachowując bez zmian wschodni obrządek liturgii, prawo do małżeństw i pewną niezależność administracyjną. Nazwano ich Unitami lub Greko-Katolikami, jednakże część biskupów nie przyjęła Unii. Kościół wschodni rozpadł się na Unicki i Prawosławny. W ciągu wieków Unici coraz bardziej zbliżali się do katolików a oddalali od Prawosławia. Załamanie Unii nastąpiło wraz z rozbiorami Polski. Po powstaniu styczniowym władze carskie postanowiły się ostatecznie rozprawić z Unią. 24 stycznia 1874r. w Pratulinie doszło do masakry wiernych broniących swojej świątyni. Zginęło 13 osób a 180 było rannych. Wojsko rosyjskie dokonało pogrzebania męczenników, bez udziału najbliższych, w odosobnionym miejscu, a mogiła została zrównana z ziemią. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku mieszkańcy Pratulina upamiętnili to miejsce, a 18 maja 1990 roku szczątki zamordowanych przeniesiono do kościoła parafialnego.

Drewniana cerkiew, której bronili Unici w 1875r. została rozebrana, na jej miejscu postawiono w 2012 r. drewniany kościół przeniesiony ze Stanina. To miejsce nazwano Martyrium Pratulińskim. Kościół parafialny z 1838 r. p.w Św. Piotra i Pawła stanowi aktualnie Sanktuarium poświęcone Męczennikom Podlaskim, w kruchcie kościoła znajduje się duża trumna z prochami męczenników i tablica ku ich czci. Nieopodal kościoła ustawiono stacje drogi krzyżowej, która wiedzie do pobliskiego lasu, w którym pierwotnie pochowano ciała poległych za wiarę. Do Pratulina przybywają pielgrzymi, aby za wstawiennictwem Błogosławionych Męczenników Podlaskich wyprosić potrzebne łaski.

Tekst : Magdalena Żychowska

Zdjęcia: A. Łazeba

Obraz przewodni przedstawiamęczenników pratulińskich w czasie likwidacji w XIX wieku cerkwi greckokatolickiej przez Rosjan, źródło: wikipedia