Parafia w Pratulinie powstała już w 1464 r., drewniany kościół wybudowano w 1676 r. zaś obecny - murowany w 1840 r. staraniem oraz wsparciem finansowym hrabiego Tomasza Mostowskiego, parafian oraz proboszcza ks. Franciszka Szemiotha – czytamy na internetowej stronie parafii. Po uchwaleniu unii brzeskiej w 1596 r. okręg bialski, do którego należała wieś, przystąpił do unii stąd obok kościoła stanęła drewniana cerkiew unicka. W 1852 r. zastąpiono ją nową cerkwią, która w 24 stycznia 1874 r. była świadkiem pogromu parafian unickich, których siłą władze carskie próbowały nawrócić na prawosławie.
Pratulin znany jest jako Sanktuarium Błogosławionych Męczenników Podlaskich, którzy czczeni są w Kościele Katolickim (zostali beatyfikowani w 1996 r. przez Jana Pawła II). Aktualnie Martyrium Pratulińskie stanowi drewniany kościółek z XVII w. przeniesiony tu ze Stanina i odrestaurowany (w latach 2009-2012), który skrywa w swym wnętrzu fragmenty fundamentów cerkwi unickiej (w której obronie zginęło 13 okolicznych mężczyzn). W kościółku znajdują się tablice informacyjne, z których możemy dowiedzieć się o historii unitów.
Otoczenie Martyrium zachęca to zatrzymania się na dłużej w tym miejscu, teren sprzyja spacerom, odpoczynkowi, zadumie… Każdy z męczenników jest upamiętniony w postaci niewielkiej drewnianej kapliczki, które można obejrzeć przemierzając tzw. „Dróżki Męczenników”. Tutaj bierze swój początek Droga Krzyżowa, której poszczególne stacje wyznaczają wysokie rzeźby, jej kres znajduje się na cmentarzu unickim – w oddalonym na zachód od wioski lasku.
Relikwie Błogosławionych Męczenników (których szczątki przeniesiono z cmentarza w 1990 r.) znajdują się w ołtarzu głównym kościoła parafialnego p.w. Piotra i Pawła. We wnętrzu kościoła warto zwrócić uwagę na XVII w. ikonę Matki Boskiej, malowaną na blasze oraz drewniane płaskorzeźby drogi krzyżowej, wykonane przez miejscowego twórcę. Kościół wraz z dzwonnicą zbudowano w stylu klasycystycznym i jest on otoczony pięknym starodrzewem: lip, jesionów i grabów.
Miejscowość leży w bezpośrednim sąsiedztwie Bugu, dlatego warto podążyć na północ od kościołów, by tam delektować się pięknym widokiem nieujarzmionej przez człowieka rzeki. Warto także wspomnieć, iż od 2019 r. funkcjonuje tu nowy obiekt – Dom Pielgrzyma, z ciekawą ofertą noclegową, smacznym wyżywieniem, który czeka na pielgrzymów i turystów.
Zapraszamy do odwiedzenia Pratulina, nie tylko w okresie corocznego odpustu Piotra i Pawła, bowiem to miejsce jest urokliwe przez cały rok.
Tekst i zdjęcia: M.Żychowska