Pożegnanie bocianów

27-09-2023
Wiedza

Przełom sierpnia i września to czas, kiedy żegnamy się z bocianami białymi (Ciconia ciconia). W drugiej połowie sierpnia po odbyciu sejmików większość bocianów odlatuje z Polski, by po 3 miesiącach i pokonaniu ok. 12 tys. kilometrów dotrzeć na zimowiska od tropikalnej Afryki Subsaharyjskiej po Republikę Południowej Afryki na południu. Jako pierwsze odlatują ptaki młode oraz te, które w bieżącym roku nie wyprowadzały lęgów. Później dołączają pozostałe osobniki.

Ptaki z późniejszych lęgów nie są w stanie na czas dorosnąć, by móc odlecieć z większością stada. Pozostają również ptaki osłabione lub chore, które będą wymagały opieki człowieka, czasami nawet do wiosny. Bociany białe lubią towarzystwo ludzi i właśnie to w naszym sąsiedztwie zakładają swoje gniazda. Ludzie zaś każdej wiosny czekają na powroty bocianów do ich wsi, choć czasami ich lokalizacja zbyt blisko domów bywa kłopotliwa. Śledzą ich trud w przygotowywaniu gniazd, a gdy zachodzi taka potrzeba niejednokrotnie pomagają im w wypadkach spowodowanych nieumiejętną nauką latania.

Przełom czerwca i lipca to czas, gdy przeprowadza się liczenie gniazd bociana białego. W tym roku pracownicy Parków Krajobrazowych Województwa Lubelskiego również przystąpili do ich spisu.

Był to bardzo trudny czas nie tylko dla bocianów, ale również dla służby parków krajobrazowych. Bardzo wysoka temperatura nie była naszym sprzymierzeńcem. Niejednokrotnie w strumieniach słońca, mozolnie przemierzali każdy skrawek swoich parków i obszarów chronionych krajobrazów, by jak najdokładniej spisać każe napotkane gniazdo, jego stan i liczebność lęgu. W miarę możliwości przeprowadzali rozmowy z mieszkańcami wsi i miasteczek, aby zdobyć jak najdokładniejsze informacje o stanie gniazd bocianów, ilości młodych w gnieździe, wyrzuconych młodych lub ich jajkach. Mieszkańcy wsi bardzo chętnie rozmawiali z osobami robiącymi spis, udzielając im niejednokrotnie obszernych informacji, aż od przylotu bocianów na wiosnę. Pokazywali wyrzucone jajka, a czasami nawet udało się pozyskać jajko w stanie umożliwiającym zabranie do biura.

Niektóre parki posiadając małe mini muzea przyrodnicze wykorzystują takie jaja do celów edukacyjnych. Dzieci z niedowierzaniem spoglądając na jajko bociana, przypominające wielkością kacze lub małe gęsie pytają, jak to możliwe, że z takiego małego jaja może wykluć się taki duży ptak.

To niesamowite, jak starsi ludzie siedząc na przydrożnych ławeczkach opowiadają, że czekają z utęsknieniem na przylot bocianów na wiosnę. Potem obserwują ich mozolną pracę przy budowie lub naprawie gniazda, zdobywaniu pokarmu, pierwsze loty młodych bocianów, by wreszcie obserwować sejmiki bocianie i ich odlot. Czasami mówią też, że puste gniazda jesienią i zimą napełniają ich nostalgią i smutkiem. Opowiadają jak czekają nadejścia kolejnej wiosny, by znów cieszyć oczy przylotem pierwszych boćków.

Pożegnanie bocianów to również czas na podsumowanie wyników pracy wszystkich oddziałów wchodzących w skład Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. W tym roku nasza jednostka kontynuowała rozpoczęte w ubiegłym roku liczenie gniazd bociana białego na terenie parków i obszarów chronionego krajobrazu. Liczba występowania tego okazałego ptaka jest imponująca. Zdecydowana większość gniazd zlokalizowana jest na słupach energetycznych z platformami. Sporadycznie zdarzają się lokalizacje na kominach, drzewach czy słupach wolnostojących.

Przy ocenie liczebności gniazd w poszczególnych obszarach chronionych należy wziąć pod uwagę jego wielkość, położenie i charakter. Parki położone na terenach z większą ilością lesistości posiadają ich mniej. Zaś obszary chronione usytuowane w pobliżu rzek z dużą ilością bazy pokarmowej proporcjonalnie więcej. Duże znaczenie ma też likwidacja słupów energetycznych i prowadzenie linii pod ziemią. Wzrasta bezpieczeństwo i poprawia się wygląd estetyczny krajobrazu, ale ubywają potencjalne miejsca zakładania gniazd przez bociany białe. Czy bociany powrócą do zakładania swoich gniazd na drzewach lub budynkach? Czy zmienią swoją lokalizację? Czas pokaże. Cieszmy oczy miejscami, gdzie jest ich naprawdę dużo. tj. nadbużańskimi wioskami, gdzie możemy jeszcze obserwować od kilku do kilkunastu gniazd w kilku miejscowościach pod rząd.

W 2023 r łącznie zinwentaryzowano 581 gniazd bociana białego.

Wykaz parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, w których w 2023 r. została przeprowadzona inwentaryzacja gniazd bociana białego: