Park Krajobrazowy „Podlaski Przełom Bugu”

Szlakiem obiektów sakralnych po Południowym Podlasiu


fot. Archiwum ZLPK

Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego – murowana cerkiew prawosławna wzniesiona w 1875r. w stylu bizantyjskim, w miejscu rozebranej, drewnianej świątyni unickiej. Cerkiew pozostawała w rękach prawosławnych do 1947r., kiedy to została przejęta przez Kościół katolicki, po akcji wysiedlenia ludności ukraińskiej z tych ziem.

Kościół pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Starym Bublu – rzymskokatolicki kościół filialny parafii Gnojno, który na przestrzeni ponad 150 lat służył jako Dom Modlitwy wyznawcom różnych religii. Pierwszą świątynię w tej miejscowości wzniesiono w 1740 r. jako unicką cerkiew św. Jana Apostoła i Ewangelisty. Aktualnie istniejącą wybudowano w 1861r., jednakże w 1875r. została ona zamieniona na świątynię prawosławną. Przeszła wówczas przebudowę – wzniesiono cebulaste kopuły i wieżyczki. W 1925r. biskup janowski – ks. Henryk Przeździecki powołał tutaj parafię neounicką. Jednak w okresie międzywojennym prawosławni siłą zajęli świątynię. Po II wojnie światowej została przekazana katolikom jako kościół pw. św. Jana Apostoła. Nieopodal  kościoła, w otoczeniu sędziwych drzew, znajduje się wolno stojąca dzwonnica z 1864r.

Drewniana świątynia pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Starym Pawłowie – usytuowana na wzniesieniu, z którego rozpościera się panorama na Janów Podlaski. Wybudowana z drewna w latach ’30 XX w. jako cerkiew parafii neounickiej, jednak z powodu braku wiernych w 1946r. poświęcona jako kaplica rzymskokatolicka św. Mikołaja.  Wyposażenie wnętrze dostosowane jest do stylu bizantyńsko-słowiańskiego.

Bazylika Mniejsza Świętej Trójcy w Janowie Podlaskim  - do 2018r. kościół katedralny. Wzniesiony w latach 1714-1735 z dwuwieżową fasadą i trójnawowym wnętrzem. W kościele znajduje się pomnik biskupa Adama Naruszewicza – ostatniego z biskupów łuckich, poety i historyka, który w Janowie spędził ostatnie lata swego życia i jego ciało spoczywa w podziemiach kościoła. Nieopodal kościoła stoi dzwonnica z 1745r. i budynki dawnego seminarium duchownego, w murach którego pobierał nauki m.in. ks. Stanisław Brzóska.

Zamek Janów Podlaski -  ważnym obiektem Janowa Podlaskiego jest obiekt Zamek Janów Podlaski - dawna siedziba Biskupów Łuckich. Zamek istniał już w XV w., jednak uległ zniszczeniu podczas wojen szwedzkich w XVII w. W latach 1770-1780 na miejscu dawnego zamku zbudowano obszerny pałac biskupów, jednakże główny jego gmach uległ całkowitemu zniszczeniu podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794r. Do czasów współczesnych zachowały się tylko boczne oficyny. Obiekt ten po rewitalizacji, od 2016r. funkcjonuje jako centrum hotelowo-konferencyjne.

Podominikański kościół pw. Jana Chrzciciela w Janowie Podlaskim z lat. 1790-1801, przebudowany w 1874r na cerkiew prawosławną.  W 1874r. dobudowano dzwonnicę–bramę w stylu rosyjsko-bizantyjskim. Cmentarz kościelny otoczony murowanym ogrodzeniem. W 1918r. kościół zwrócono katolikom. Na terenie cmentarza kościelnego znajdują się mogiły żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920r.

Sanktuarium Męczenników Podlaskich w Pratulinie – Pratulin znany jest z krwawego pogromu Unitów, którzy w 1874r. stanęli w obronie wiary i jedności Kościoła. W miejscu rozebranej w 1886r. cerkiewki stoi aktualnie kościół pochodzący z XVIII w., przeniesiony ze Stanina. Stanowi muzeum Męczenników Podlaskich. Przy Martyrium bierze początek Droga Krzyżowa, prowadząca na Cmentarz Unitów - miejsce ich pierwotnego pochówku (do 1990r.) oraz Dróżki Męczenników. Murowany kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła oraz dzwonnica zostały zbudowane w 1838 r. w stylu klasycystycznym przez ówczesnego właściciela hr. Tomasza Mostowskiego. Całość otaczają sędziwe drzewa gł. lipy, graby i jesiony. W ołtarzu głównym kościoła znajdują się relikwie Błogosławionych Męczenników Podlaskich.

Kościół pw. Św. Jerzego w Krzyczewie – Na niewielkiej skarpie tuż nad Bugiem w 1683r. wybudowano drewnianą cerkiew unicką. Obecną świątynię w 1810 r. przebudowano, wykorzystując materiał  poprzedniej. Do 1874r.  służyła ona unitom. Pod koniec XIX w. obiekt przejęli prawosławni, a po I wojnie światowej stał się świątynią katolików. W latach 1995/2005 obiekt przeszedł gruntowny remont. Świątynia otoczona jest drewnianym parkanem i starodrzewem. Na cmentarzu przykościelnym znajduje się w postaci kapliczki nagrobek upamiętniający właścicielkę tych dóbr - Mariannę Dramińską, Bogusławską z 1832r. Wzdłuż Bugu biegnie Szlak Kościuszkowski, o czym świadczy pamiątkowy głaz nieopodal świątyni. Na wschód świątyni znajduje się zespół dworsko-parkowy z początku XIX w. otoczony parkiem z pomnikowymi lipami.