Ze względu na swą urodę i miejsce występowania bywa określana Królową Lasu. Nazwa „złotogłów" nawiązuje do złocistej barwy łusek jej cebuli, ustawionych dachówkowato.
Lilia złotogłów wykształca z podziemnej cebuli prosty, sztywny pęd (nagi lub owłosiony) i może osiągać wysokość od 40 do 150 cm. Liście są stosunkowo duże długości 8-12 cm i szerokie na 2–5 cm, podłużne, równolegle unerwione i ustawione na łodydze skrętolegle, tworzą nibyokółki. Kwiaty pojawiają się od czerwca do sierpnia na wierzchołku łodygi w postaci luźnego grona. Kwiaty są barwy od ciemnoróżowej do różowopurpurowej, brunatno nakrapiane, w liczbie od trzech do dwunastu, osadzone są na długich, łukowato zwieszających się szypułkach. Okwiat nie zróżnicowany na kielich i koronę, sześciodziałkowy, ze środka wystaje maczugowaty słupek otoczony przez sześć pręcików o dużych purpurowo-czerwonych pylnikach. W miarę dojrzewania mięsiste działki okwiatu odginają się coraz mocniej na zewnątrz, aż zawinięte dotkną nasady kwiatu, tworząc tzw. turban. Środkiem każdego płatka biegnie rynienka wypełniona nektarem. Budowa kwiatów powoduje iż mogą być one zapylane tylko przez owady o długiej trąbce, głównie motyle z rodziny zawisakowatych. To bardzo ciekawa grupa motyli, które z uwagi na swoje zachowanie i wielkość są nieraz uważane przez przypadkowych obserwatorów za … kolibry. Jedną z cech charakterystycznych ich zachowania jest zawisanie (stąd nazwa) przy zapylanym kwiecie. W tym celu machają skrzydłami z tak wielką prędkością, że tych skrzydeł nie widać – zupełnie jak u kolibrów.
Największym wrogiem tego gatunku jest niewielki chrząszcz zwany poskrzpką liliową. Z wyglądu prawie cały połyskująco czerwony, z wyjątkiem czarnej głowy i odnóży. Poskrzypka wzięta delikatnie w palce dość donośnie skrzypi, pocierając końcem odwłoka o pokrywy stąd pochodzi jej nazwa. Żeruje on na liliach wyjadając liście oraz będące jeszcze w pąkach kwiaty rośliny, wygryzając nieregularne dziury. Owad potrafi zniszczyć całe ulistnienie i płatki kwiatów, pozostawiając na roślinie swoje czarne odchody. Szkodliwe są także larwy, pokryte śluzem żerują, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz liści. Jedynym sposobem ochrony lilii przed tym chrząszczem jest rozmnażanie zarówno generatywnie jak i wegetatywne, poprzez wytwarzanie nowych cebulek u nasady cebuli macierzystej.
"Kwiat złotogłowiu,
co właśnie
dziś zakwitł nam
w całej ozdobie
Każe mej duszy
po cichu
położyć skrzydła po sobie"
Jan Kasprowicz
Tekst i zdjecia: Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Podlaskim