Lekcja historii „na żywo” w Janowie Biskupim czyli Podlaskim.

Uczestnicy spotkania byli zachwyceni tym, co zostali w tym kluczowym dla historii Janowa miejscu. Z wielką uwagą słuchali wyjaśnień archeologa i zadawali pytania. Z pewnością taka lekcja zapadnie w pamięci każdego z nich i przyczyni się do pogłębienia wiedzy z historii tego regionu.

Janów zwany dawniej Biskupim znany jest z bogatej historii sięgającej 1423 r., kiedy pojawiły się o nim najwcześniejsze wzmianki historyczne – wtedy litewski Książę Witold darował wieś Porchów łuckiemu kościołowi katedralnemu. Po spaleniu Łucka przez Tatarów przenieśli oni swą rezydencję właśnie tutaj. W 1465 Porchów uzyskał prawa miejskie i od imienia ówczesnego biskupa Jana Łosowicza przyjął nazwę Janów Biskupi i przez kilka wieków pełni rolę rezydencji biskupów łuckich. Do 1796 r, rezydowało w Janowie 43 kolejnych biskupów, co wybitnie przyczyniło się do jego rozwoju. W końcu XV w istniał już zamek biskupów i dwa kościoły, w 1570 r miasto liczyło 500 domów i 5-tyś mieszkańców, pomyślnie rozwijało się rzemiosło. Niestety wielki pożar miejscowości w 1620 r. oraz ogromne zniszczenia podczas „potopu” szwedzkiego położyły kres pomyślnemu rozwojowi tego miasta. Zagładzie uległ cały zamek, oba kościoły i niemal cała zabudowa. W latach 1770-80 w miejscu dawnego zamku biskupiego zbudowano nowy, obszerny pałac i odbudowano kościoły. Ostatnim z biskupów łuckich rezydujących w Janowie był Adam Naruszewicz (1733-1796) – poeta i historyk epoki Oświecenia, który na terenie Południowego Podlasia tworzył m.in. tezy do Konstytucji III Maja. Do śmierci pozostał w Janowie a jego ciało spoczywa w podziemiach janowskiej kolegiaty.

W 1794 roku podczas insurekcji kościuszkowskiej całkowitemu zniszczeniu uległ świeżo wzniesiony gmach główny pałacu biskupiego, którego nigdy już nie odbudowano. Zachowały się jedynie dwie duże oficyny pałacowe oraz otaczająca je głęboka fosa, z prowadzącym przez nią podjazdem oraz wały i resztki obwarowań ziemnych.

Od 1818 r. pozostałości pałacu biskupiego zostały przeznaczone na biura Stadniny Koni i mieszkania pracowników, które prosperowały do lat 70.

Zespół zamkowo-pałacowy otacza rozległy park z XVIII-XIX w z licznymi drzewami pomnikowymi i zbudowaną z polnych kamieni Grotą Naruszewicza z 1796 r.

Całość od wielu lat nie była użytkowana ani objęta pracami konserwatorskimi i niszczała, była niedostępna turystom ale możemy już mówić o tym w czasie przeszłym, ponieważ na terenie nieruchomości, którą kupiła spółka Arche z siedzibą w Warszawie dokona gruntownej modernizacji obiektu. W zamku powstanie centrum konferencyjno-wypoczynkowe i czterogwiazdkowy hotel oraz SPA z krytym basenem rekreacyjnym oraz centrum rehabilitacyjnym. Zrekonstruowane będą historyczne stawy i zalew zlokalizowany po zachodniej stronie kompleksu.

Zrewitalizowany zamek w 2015 r może stać się kolejną, po Stadninie Koni, wizytówką naszej miejscowości.