Teren Parku Krajobrazowego „Lasy Janowskie” jest bardzo znany w całym kraju z uroczych lasów mnóstwa dzikiej zwierzyny, urozmaiconego krajobrazu oraz wielu miejsc pamięci narodowej. Można tu miło i pożytecznie spędzić czas oraz odpocząć od codziennych trosk i kłopotów.
Niewielu turystów odwiedzających teren parku zdaje sobie sprawę, ze sam Janów Lubelski oraz wiele okolicznych miejscowości zamieszkują nie tylko rdzenni Polacy, ale również potomkowie innych nacji, ras, religii oraz grup osadniczych, które na przestrzeni wieków osiedliły się (nieraz wbrew swojej woli) na tym obszarze.
Jedną z nich byli Tatarzy (i Turcy). Z ich osadnictwem mamy do czynienia we wsiach Kocudza, Godziszów, Stawce, Janów Lubelski oraz Białej. Wnioskujemy o tym przeważnie z żywych przekazów ludowych, ponieważ w pisanych źródłach historycznych brakuje o tych faktach wzmianek. Przekazy te praktycznie nie zostały spisane, z wyjątkiem Janowa Lubelskiego, w przypadku którego informacje o tatarskim osadnictwie trafiły do Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIX wieku. To bardzo egzotyczne osadnictwo potwierdzają także obecnie śladowo już występujące mongolidalne cechy rasowe (nieco skośne oczy wyraziste kości policzkowe itp.) na twarzach niektórych mieszkańców Janowa i okolic. Innymi dowodami potwierdzającymi obecność tatarów w regionie janowskim są specyficzne cechy kultury ludowej (wieś Kocudza) oraz nazwiska. Osiedlenie Tatarów w tych okolicach, oprócz Janowa Lubelskiego miało związek z ich najazdami w 1341 i 1352 roku na Lubelszczyznę. Przypuszczalnie ujęci podczas walk jeńcy tatarscy trafili do Kocudzy, a przekazy mówią, że to właśnie oni założyli tą wieś. Podobna sytuacja miała miejsce w Godziszowie. Mieszkańcy tych wsi do dnia dzisiejszego znani są z awanturniczości i bitności, co przypisuje się właśnie tatarskiemu pochodzeniu. Natomiast do Janowa Lubelskiego i Białej Tatarzy trafili celem zaludnienie nowego miasta w trakcie jego budowy. Zamieszkali tu Tatarzy pochodzący z Rusi i Litwy – byli oni cenionymi rzemieślnikami potrzebnymi do rozwoju Janowa. Jeszcze nie tak dawno bo w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku można było tu spotkać domy zbudowane na wschodni sposób. Nie miały one z frontu okien a tylko drzwi w półksiężyc u góry wycięte. Pochodzą one z czasów kiedy była tu osada tatarska.
Trzeba jednak stwierdzić, że liczba tych egzotycznych osadników była niewielka kilka – kilkadziesiąt osób. Jedynie w przypadku Janowa Lubelskiego mogło to być kilkadziesiąt rodzin. Ludność tatarska bardzo szybko uległa asymilacji, która przy jej małej liczebności w stosunku do tutejszego polskiego narodu była z góry przesądzona. Z tych racji jak pisze jeden z historyków „ zniknęli jeńcy tatarscy w morzu polskim i wynarodowili się zupełnie, wyznają katolicyzm i mówią czystą polszczyzną”. Jak wynika z przytoczonych faktów odwiedzjący gościnne tereny ziemi janowskiej mogą spotkać nie tylko rdzennych Polaków ale również potomków innych narodowości.
Tekst: M. Piech ZLPK OZ w Janowie Lubelskim
Zdjęcie: Internet