HUSZCZKOWA STUDNIA ARTEZYJSKA
Tajemniczy tytuł? Zaraz wszystko się wyjaśni.
W niewielkiej miejscowości o nazwie Huszczka Duża na terenie Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego znajduje się malownicza studnia artezyjska. W latach 80-tych ubiegłego wieku Zamojska Spółdzielnia Mleczarska zleciła wykonanie odwiertu wody na potrzeby Zlewni Mleka . W tamtych czasach Sanepid wymagał własnego ujęcia wody dla Zlewni. Głębokość odwiertu wynosi ok. 100 m, co mówi nam jaką miąższość ma górna warstwa nieprzepuszczalna. Po zamknięciu Zlewni woda była wykorzystywana przez mieszkańców. Na początku XXI wieku Technobud Chełm wykonał dzięki staraniom p. Kazimierza Zubińskiego kamienny krąg, który zamontowano na wypływie, aby umożliwić chętnym jej pozyskiwanie. Znajdujący się obok wypływ wody, obudowany drewnianą osłoną , prowadzący wody metalową rurą, posiada zawory, które sterują intensywnością wypływu wody w studni. Ich większe otwarcie, umożliwia wytryskiwanie wody na ok. 1metr. Powyższych informacji udzielił sołtys Huszczki Dużej – Pan Witold Jarosz.
Wody artezyjskie, gromadzą się w nieckach (synklinalnych obniżeniach terenu) pomiędzy dwoma warstwami skał nieprzepuszczalnych. Proces gromadzenia wód artezyjskich jest bardzo długi. Wody znanych studni to wody oligoceńskie (oligocen trwał 11mln lat w przedziale 33-22 mln lat temu) . Studnie artezyjskie , mają nietypowy wypływ wody podziemnej. Wypływa ona samoczynnie za sprawą ciśnienia hydrostatycznego w formie mniejszej lub większej fontanny gdy otwór studzienny przebije warstwę nieprzepuszczalną. Dla lepszego zrozumienia budowy takiej studni zamieszczamy schemat jej przekroju.
Nazwa omawianych studni pochodzi od krainy Artois we Francji gdzie w 1126 roku powstała pierwsza taka studnia. Znawcy tematu uważają, że technika pozyskiwania tych wód znana była już w starożytnym Egipcie i Syrii.
Duże obszary występowania wód artezyjskich to baseny. Największe to:
- Wielki Basen Artezyjski w Australii,
- Basen Paryski , Basen Londyński, Basen Moskiewski,
- Niecka Łódzka, Niecka Mazowiecka w Polsce,
- Wielki Basen Dakoty w Ameryce Północnej.
Kilka zasad pozyskiwania i przechowywania wód oligoceńskich wg Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego:
„Do przechowywania wody oligoceńskiej należy używać naczyń przeznaczonych wyłącznie do tego celu. Nie należy korzystać z naczyń używanych uprzednio do przechowywania innych artykułów, także spożywczych – ich pozostałości mogą zmieniać smak i zapach wody, a także sprzyjać rozwojowi mikroorganizmów w wodzie. Wszystkie naczynia powinny być szczelnie zamykane. Naczynia używane do przechowywania wody powinny mieć wąski otwór do napełniania, kształt umożliwiający ich stabilne ustawienie podczas przechowywania. Najbardziej korzystne jest przechowywanie wody oligoceńskiej w naczyniach ze szkła. Najlepszym rozwiązaniem jest przechowywanie wody oligoceńskiej w lodówce – w temperaturze chłodni 2-8oC oraz bez dostępu promieniowania słonecznego. W takich warunkach oraz w szklanym opakowaniu woda może być przechowywana maksymalnie do 4 dni.”
Zdjęcia: Krzysztof Kowalczuk ZLPK OZ Zamość
Tekst: Małgorzata Ciuryło ZLPK OZ Zamość – opracowany na podstawie
Literatura:
Wiśniewska – Żelichowska M. Radlicz-Rühlowa H. „Podstawy geologii” , Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne , Warszawa 1988
