Gleba Roku 2022
Gleba roku
Tradycją staje się, że z początkiem roku Komisja Genezy, Klasyfikacji i Kartografii Gleb, Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego nadaje oficjalne miano Gleby Roku. W tym roku tytuł ten otrzymała mada. Ideą ustanowienia Gleby Roku jest zwiększenie społecznej świadomości w postrzeganiu gleby jako głównego komponentu środowiska naturalnego.
Do niedawna gleba służyła człowiekowi wyłącznie jako niezbędna powierzchnia do produkcji żywności. Dziś natomiast, coraz większą uwagę zwraca się na rolę gleby, którą pełni w cyklu hydrologicznym, łagodzeniu zmian klimatu, przywracaniu bioróżnorodności oraz ochrony zdrowia ludzi.
Przypomnienie z lekcji geografii
Mady kojarzą się nam z dużymi rzekami, dolinami i deltami - i całkiem słusznie, bo powstają w wyniku działania wód płynących. Najczęściej tworzą się, gdy rzeki występują z brzegów i wylewając, osadzają niesiony materiał w obrębie zalewanych teras. Poszczególnym wylewom odpowiadają kolejne warstewki osadzanego materiału. Stąd charakterystyczna, warstwowa budowa mady, przypominająca nieco tort. Każda warstewka różni się frakcją, barwą oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi.
Mady są glebami żyznymi, chętnie wykorzystywanymi przez rolników. Niestety, zabudowa hydrotechniczna rzek, regulacja den, prace retencyjne, a także budowa wałów przeciwpowodziowych spowodowały znaczne zmiany w strukturze tych gleb.
Mady w Lubelskich Parkach Krajobrazowych
Mady na Lubelszczyźnie wypełniają przede wszystkim doliny Wisły, Wieprza, Bystrzycy, Bugu i Wyżnicy oraz fragmentarycznie doliny Krzny, Zielawy i Poru. Rzeki te przepływają przez obszary parków krajobrazowych i obszary chronionego krajobrazu, a to oznacza, że występują tam także mady. W Lubelskich Parkach Krajobrazowych obserwować je można między innymi w Strzeleckim PK, Kazimierskim PK, PK Podlaski Przełom Bugu oraz w otulinie Sobiborskiego PK. Na uwagę zasługuje fakt, że mady rzeczne porastane są przez lasy łęgowe, wierzbowo-topolowe oraz jesionowo-wiązowe a także przez fitocenozy nadrzeczne, szuwarowe. Zbiorowiska roślinne związane z występowaniem wód płynących stanowią siedlisko dla wielu gatunków zwierząt wodnolubnych, takich jak: bóbr, łabędź, wydra, czapla siwa. Jak widać na powyższym przykładzie, elementy środowiska przyrodniczego są ze sobą ściśle powiązane - występowanie mad warunkuje krajobraz naturalny danego ekosystemu.
Tekst: T. Szafran
Zdjęcia: PTG, freepik.com