Przeskocz do treści Przeskocz do menu

Gleba roku

Tradycją staje się, że z początkiem roku Komisja Genezy, Klasyfikacji i Kartografii Gleb, Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego nadaje oficjalne miano Gleby Roku. W tym roku tytuł ten otrzymała mada. Ideą ustanowienia Gleby Roku jest zwiększenie społecznej świadomości w postrzeganiu gleby jako głównego komponentu środowiska naturalnego.

Do niedawna gleba służyła człowiekowi wyłącznie jako niezbędna powierzchnia do produkcji żywności. Dziś nato​miast, coraz większą uwagę zwraca się na rolę gleby, którą pełni w cyklu hydrologicznym, łagodzeniu zmian klimatu, przywracaniu bioróżnorodności oraz ochrony zdrowia ludzi.

Przypomnienie z lekcji geografii

            Mady kojarzą się nam z dużymi rzekami, dolinami i deltami - i całkiem słusznie, bo powstają w wyniku działania wód płynących. Najczęściej tworzą się, gdy rzeki występują z brzegów i wylewając, osadzają niesiony materiał w obrębie zalewanych teras. Poszczególnym wylewom odpowiadają kolejne warstewki osadzanego materiału. Stąd charakterystyczna, warstwowa budowa mady, przypominająca nieco tort. Każda warstewka różni się frakcją, barwą oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi.

                Mady są glebami żyznymi, chętnie wykorzystywanymi przez rolników. Niestety, zabudowa hydrotechniczna rzek, regulacja den, prace retencyjne, a także budowa wałów przeciwpowodziowych spowodowały znaczne zmiany w strukturze tych gleb.

Mady w Lubelskich Parkach Krajobrazowych

                Mady na Lubelszczyźnie wypełniają przede wszystkim doliny Wisły, Wieprza, Bystrzycy, Bugu i Wyżnicy oraz fragmentarycznie doliny Krzny, Zielawy i Poru. Rzeki te przepływają przez obszary parków krajobrazowych i obszary chronionego krajobrazu, a to oznacza, że występują tam także mady. W Lubelskich Parkach Krajobrazowych obserwować je można między innymi w Strzeleckim PK, Kazimierskim PK, PK Podlaski Przełom Bugu oraz w otulinie Sobiborskiego PK. Na uwagę zasługuje fakt, że mady rzeczne porastane są przez lasy łęgowe, wierzbowo-topolowe oraz jesionowo-wiązowe a także przez fitocenozy nadrzeczne, szuwarowe. Zbiorowiska roślinne związane z występowaniem wód płynących stanowią siedlisko dla wielu gatunków zwierząt wodnolubnych, takich jak: bóbr, łabędź, wydra, czapla siwa. Jak widać na powyższym przykładzie, elementy środowiska przyrodniczego są ze sobą ściśle powiązane - występowanie mad warunkuje krajobraz naturalny danego ekosystemu.

 

Tekst: T. Szafran 
Zdjęcia: PTG, freepik.com