Dzień Krajobrazu 2018

W 2016 r. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ogłosiła 20 października Dniem Krajobrazu. Data ta jest nieprzypadkowa - to dzień podpisania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Idea ta spotkała się z pozytywnym odzewem Państw, które ratyfikowały konwencję i w odpowiedzi na inicjatywę GDOŚ w 2017 r. Rada Europy ogłosiła 20 października Międzynarodowym Dniem Krajobrazu.

Europejską Konwencję Krajobrazową podpisano we Florencji 20 października 2000 r. Konwencja podkreśla znaczenie wartości krajobrazu dla zachowania europejskiego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, traktując go jako ważny element życia mieszkańców miast, wsi, obszarów zdegradowanych i pospolitych.

W Konwencji zwraca się szczególną uwagę na konieczność aktywnego udziału władz i społeczności lokalnych w kształtowaniu krajobrazu.

Polska w 2004 roku ratyfikowała Europejską Konwencję Krajobrazową, czym zobowiązała się do stosowania jej przepisów. Zgodnie z zapisami Europejskiej Konwencji Krajobrazowej jej Strony są zobowiązane do podejmowania działań na rzecz podnoszenia świadomości społeczeństwa w zakresie wartości krajobrazów, ich roli i wprowadzanych w nich zmian.

Krajobraz pełni różne role i funkcje w życiu każdego człowieka. Stanowi miejsce do życia, dostarcza zasobów i surowców niezbędnych do funkcjonowania. Harmonijny krajobraz sprzyja tworzeniu się więzi społecznych, a harmonijne i racjonalnie ukształtowany sprawia, że silniej utożsamiamy się z otoczeniem. Ponadto, jako środowisko życia, krajobraz wpływa na działalność twórczą i inspiruje do działania, sprzyja rozwojowi kultury i sztuki, niejednokrotnie stanowi o tożsamości lokalnej społeczności. Wysoka jakość krajobrazu przekłada się również na wymierne i mierzalne korzyści ekonomiczne. Pomimo tak wielu ról, jakie pełni krajobraz, jego wartość jest wciąż niedoceniana i niedostrzegana.

W 2018 r. głównym tematem obchodów Dnia Krajobrazu są Usługi krajobrazowe. Z tej okazji 18 października br. w Warszawie, w Centrum Konferencyjnym Nimbus, odbyła się VII konferencja poświęcona wdrażaniu Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w Polsce pt. „Usługi ekosystemowe – możliwości i potencjału krajobrazu”. Wydarzenie zgromadziło liczne grono, naukowców, przyrodników, urzędników administracji rządowej, samorządowców oraz osób, które „zawodowo, na co dzień, zajmują się ochroną krajobrazu. Na konferencji nie mogło zatem zabraknąć przedstawicieli Służby Parków Krajobrazowych. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych reprezentował pracownik Biura, Marcin Kozieł. Głównym organizatorem Konferencji była Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.

Konferencja była podzielona na trzy bloki. W części pierwszej, naukowcy zajmujący się problematyką usług ekosystemowych oraz praktycznymi aspektami ich wyceny przybliżyli uczestnikom konferencji założenia ogólne i podstawy teoretyczno-metodyczne. W kolejnej zaprezentowane zostały wyniki prac (praktycznych), w których m.in. określono potencjał krajobrazu do dostarczania usług na przykładzie krajobrazów postglacjalnych Suwalszczyzny, czy też dokonano wyceny usług ekosystemowych świadczonych przez Zespół Pałacowo - Parkowy w Wilanowie. W ostatnim bloku przedstawione zostały konkretne przykłady realizowanych w Polsce działań, które przyczyniają się do ochrony krajobrazu. Jednym z takich działań jest powołanie Parku Kulturowego „Osada Łowców Fok” w Rzucewie. Na terenie niewielkiej osady, położonej w Gminie Puck, wytyczono ścieżkę dydaktyczną, na której znajdują się rekonstrukcje dawnej zabudowy („chata kaszubska”) oraz odbywają się liczne warsztaty (w tym archeologiczne). Z dużym zainteresowaniem uczestnicy konferencji wysłuchali dwóch wystąpień „naszych kolegów” z Dolnośląskiego oraz Zachodniopomorskiego.

W swoim wystąpieniu Pan Piotr Śnigucki – Dyrektor Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych, opowiedział o 20 letniej historii ochrony czynnej użytku ekologicznego „Przemkowskie Bagno”. W 2018 roku teren stał się jednym z 16 obszarów Ramsar zlokalizowanych w Polsce. „Stawy Przemkowskie” (bo taką nosi nazwę obszar, w skład którego wchodzi „Przemkowskie Bagno”) to obszar wodno-błotny położony w zlewni rzeki Szprotawa. Obejmuje on dwa kompleksy hodowlanych stawów rybnych oraz przylegające do nich tereny podmokłe: torfowiska niskie, bagienne, wilgotne łąki, szuwary i łęgi. Ostoja stanowi jedno z ważniejszych w tej części Europy miejsc odpoczynku i żerowania ptaków w czasie migracji (szczególnie gęsi zbożowej) oraz miejsce lęgowe dla ptaków wodno-błotnych. Powierzchnia obszaru wynosi 4605 ha.

Równie ciekawe wystąpienie miała Pani Dorota Janicka - Dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego, która opowiedziała o efektach projektów dotąd zrealizowanych oraz o nowych pomysłach, które wkrótce zostaną wykonane wraz z partnerami z Niemiec. Zakres prac oraz ilość pozyskanych przez ZPKWZ funduszy są imponujące. Wszystkie projekty są ukierunkowane na ochronę i kształtowanie krajobrazu w parkach krajobrazowych województwa zachodniopomorskiego.

W ramach tegorocznych obchodów Dnia Krajobrazu odbędzie się będzie szereg działań informacyjno-edukacyjnych, których zadaniem będzie zwiększenie wiedzy społeczeństwa na temat funkcji krajobrazów i ich roli w codziennym życiu oraz zasadności właściwego gospodarowania i ochrony krajobrazów.

Wzorem ubiegłorocznych obchodów Dnia Krajobrazu w tym roku na terenie całego kraju organizowane są „spacery krajobrazowe”. Nie inaczej jest i w naszym województwie. GDOŚ proponuje, aby tegoroczne działania były prowadzone pod hasłem: „Ochrona krajobrazu z korzyścią dla nas”.

Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych aktywnie włączył się w organizację spacerów krajobrazowych. Oto nasze propozycje:

Więcej informacji na stronie GDOŚ

W ramach tegorocznych obchodów Dnia Krajobrazu Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przygotowała krótką animację o roli człowieka w kształtowaniu krajobrazu i przestrzeni wokół siebie. Każdy z nas współtworzy swoje otoczenie i ma na nie realny wpływ. To my mamy wpływ na to jak będziemy się czuli w naszych otoczeniu i jaki krajobraz przekażemy przyszłym pokoleniom.
Serdecznie zapraszamy do obejrzenia filmu „Mój krajobraz. Współtworzę i chronię”. Zachęcamy do jego udostępniania i rozpowszechniania, zarówno w szkołach w czasie lekcji przyrody, biologii czy geografii, na spotkaniach z mieszkańcami lokalnych społeczności, jak i oficjalnych spotkaniach, których przedmiotem jest ochrona i kształtowanie krajobrazu.

Tekst: Marcin Kozieł, Biuro ZLPK

Foto: Marcin Kozieł (Biuro ZLPK)