Drogi w krajobrazie

Przedstawiciele Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie Pani Dyrektor Justyna Jędruch, Pani Monika Hetman i Pan Krzysztof Wojciechowski mieli zaszczyt uczestniczyć w obchodach jubileuszu. Tytuł konferencji nie był przypadkowy. Z problematyką dróg w krajobrazie parków spotykają się zapewne wszyscy pracownicy zespołów czy zarządów parków krajobrazowych, jednak w przypadku parków położonych w okolicach Łodzi mamy do czynienia ze szczególną sytuacją. Otóż po północnej granicy pierwszego z jubilatów – Bolimowskiego Parku Krajobrazowego – biegnie Autostrada A2 (Autostrada Wolności) zaś Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich jest wprost przecięty Autostradą A1, a w bezpośrednim jego sąsiedztwie położony jest węzeł Łódź-Północ, w którym przecinają się obie wspomniane autostrady. Co więcej, już na etapie projektowania Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich wiedziano o projektach budowy autostrady przez tereny mające być włączone do parku, co umożliwiło lokalizację tej inwestycji w taki sposób, by zminimalizować jej oddziaływanie na przyrodę i krajobraz przyszłego parku. Stąd też podjęcie problematyki dróg w krajobrazie na konferencji zorganizowanej przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego było wyjątkowo trafioną inicjatywą. Pierwszy dzień konferencji odbył się w Żywym Skansenie Centrum Folkloru Polskiego w Nagawkach. Obiekt ten, będący zbudowanym na „surowym korzeniu” miejscem gdzie odbywają się imprezy kulturalne, konferencje i inne wydarzenia gościł uczestników z wielu stron Polski. Przede wszystkim na parkowe święto stawili się przedstawiciele parków krajobrazowych z województwa mazowieckiego, małopolskiego oraz lubelskiego. Nie mogło zabraknąć także włodarzy terenu. Wspotkaniu uczestniczyli: Dariusz Klimczak – wicemarszałek województwa łódzkiego, Jakub Gajewski – dyrektor Departamentu Rolnictwa iOchrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi a także przedstawiciele instytucji od lat współpracujących z łódzkimi parkami krajobrazowymi: WFOŚiGW w Łodzi, łódzkiego RDOŚ, WIOŚ, Lasów Państwowych i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, a także przedstawiciele środowisk naukowych i samorządowych.

Wystąpienia w części referatowej dotyczyły oddziaływania dróg na krajobraz i przyrodę przy czym koncentrowały się na problematyce autostrad. Dla uczestników ze wschodniej Polski był to tematy cokolwiek egzotyczne, jako że i widok autostrady w krajobrazie polskiego wschodu jest ciągle zjawiskiem osobliwym, nie mniej jednak słuchaliśmy referatów z zaciekawienie gdyż w przyszłości zapewne i u nas ten problem się pojawi. Szczególnie interesującym był referat dotyczący przejść dla zwierząt, ich lokalizacji jak i skuteczności. Dzień pierwszy zakończył się bardzo ciekawą prezentacją dotycząca roślin zielarskich połączoną z warsztatami. Dzięki warsztatom mogliśmy nabyć wiedzę dotyczącą wykorzystywania ziół w medycynie, kosmetyce i kuchni.

Drugi dzień sesji był dniem terenowym. Jego program był nie mniej bogaty jak dnia poprzedniego. Uczestnicy konferencji mieli okazję zobaczyć Buczynę Janinowską – fragment lasów z dominacją buka na granicy zasięgu, który udało się uratować poprzez przesuniecie lokalizacji autostrady. Dziś jest to rezerwat przyrody, obszar Natura 2000 i jeden z najcenniejszych fragmentów PK Wzniesień Łódzkich. Przemierzając nadzwyczaj urozmaicony krajobraz wspomnianego parku (zapewne u wielu zwiedzających runął w tym miejscu mit o płaskim, równinnym i „nudnym” Mazowszu) uczestnicy dotarli do Centrum Zarządzania Ruchem wStrykowie. Mogliśmy zapoznać się z pracą operatorów, którzy przez 24- godziny na dobę kontrolują ponad stukilometrowy odcinek autostrady A2 pomiędzy Koninem a Strykowem. Wizyta w tym miejscu była bardzo pouczająca. Niestety ukazała także (na filmach z kamer rejestrujących ruch na autostradach) porażającą niekiedy bezmyślność kierowców prowadząca do tragicznych w skutkach wypadków. Kolejnym punktem programu było zwiedzanie pałacu Radziwiłłów w Nieborowie. Niezapomniane wrażenia wywarły na zwiedzających nie tylko pełne przepychu wnętrza pałacu, ale i otaczający go park z monstrualnych rozmiarów platanem – jak głosiła tabliczka: pierwszym egzemplarzem tego gatunku zasadzonym na ziemiach polskich. Ostatnim miejscem odwiedzonym podczas wyjazdu terenowego było przejście dla zwierząt w Michałówku. Obserwując liczne ślady kopytnych można się było przekonać, że mimo, iż pod przejściem słychać huk przejeżdżających samochodów, na samym przejściu prawie nie ma zieleni wysokiej, a dodatkowo na jednym jego brzegu biegnie droga gruntowa, to jednak jest ono intensywnie wykorzystywane przez duże ssaki takie jak sarny, jelenie czy dziki. Słowem – spełnia swoje zadanie.

Podsumowując, konferencja była bardzo ciekawym doświadczeniem. Dała możliwość zapoznania się ze sposobami (i ich skutecznością) ochrony przyrody i krajobrazu w warunkach wzrastającej antropopresji. A jako, że nic nie wskazuje na to aby proces ten w najbliższym czasie osłabł (tendencje są zdecydowanie odwrotne), to wiedza zdobyta podczas trwania sesji z całą pewnością będzie pożyteczna dla wszystkich jej uczestników.

Tekst: Krzysztof Wojciechowski, Biuro ZLPK

Fotografie: D. Chadryś