Czas powrotów
Przełom marca i kwietnia to czas powrotów bociana białego (Ciconia ciconia) z zimowisk z Afryki. Bardzo łatwo go rozpoznać w terenie. Gdy zobaczymy duże, białe ptaki z czarnymi piórami to nikt nie ma wątpliwości, że to właśnie bocian biały. Dorosłe ptaki mają długie czerwone nogi oraz długie, spiczaste i czerwone dzioby. Ich waga waha się od 2,7 do 4,5 kg. Długość ok. 100 – 115 cm. Rozpiętość skrzydeł od 155 do 215 cm. Dymorfizm płciowy nie występuje. Samica jest mniejsza od samca. Bocian jest ptakiem monogamicznym, lecz nie dobiera się w pary na całe życie.
W przeciwieństwie do ich skrytego kuzyna bociana czarnego bocian biały lubi towarzystwo człowieka. Ludzie zaś czekają na nadejście wiosny, która jest kojarzona z przylotem bocianów.
Do lat siedemdziesiątych bociany na budowę swoich gniazd wybierały dachy domów i budynków gospodarczych, czasami korony drzew. Obecnie najczęściej zakładają swoje gniazda na słupach trakcji elektrycznej. Stwarza to poważny problem i częste naprawy sieci. By zminimalizować częstotliwość awarii elektrycy zakładają specjalne platformy wyłożone wkładem wiklinowym. Konstrukcje te są masywne i solidnie wykonane by mogły służyć na lata.
Po przylocie o najatrakcyjniejsze gniazda toczone są zaciekłe walki, które niejednokrotnie kończą się zabiciem lub okaleczeniem ptaków. Zdarzają się przypadki niszczenia jaj a nawet zabijania młodych piskląt.
Jako pierwszy przylatuje przeważnie samiec by zacząć przygotowanie gniazda, wykładając nieckę drobnym materiałem (gałązki, słoma, siano, papier, folia i coraz częściej niebezpiecznym sznurkiem). Po przylocie samicy, bociany przystępują do lęgu składającego się najczęściej od 2 do 6 jaj. Okres wysiadywania wynosi 33-34 dni. Po około 60-65 dniach młode opuszczają gniazda. W okresie ubogim w pożywienie bociany wyrzucają jedno lub więcej jaj. Statystyczna para w ciągu życia odbywa 5 lęgów i wychowuje od 12 do 15 młodych.
Będąc mięsożercą, bocian biały zjada szereg zwierząt, owady, ryby, płazy małe ssaki i ptaki penetrując w podłożu, trawach i płytkich wodach. Pokarm przenosi w wolu a pisklęta karmi poprzez zwracanie jego zawartości. Możemy je spotkać żerujące w pobliżu człowieka, podążające za maszynami rolniczymi podczas prac na polach lub na pastwiskach wśród krów i koni.
Cieszymy się z nadejścia wiosny i powrotu bocianów na wschodnie tereny Polski.
W ubiegłym roku kalendarzowym Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych rozpoczął liczenie gniazd bociana białego na terenie części parków i obszarów chronionego krajobrazu. Liczba występowania tego okazałego ptaka jest imponująca.
Łącznie zinwentaryzowano 603 gniazd bociana białego.
Wykaz parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, w których w 2022 r. została przeprowadzona inwentaryzacja gniazd bociana białego:
Ośrodek Zamiejscowy w Chełmie:
- Sobiborski Park Krajobrazowy – 48 gniazd
- Strzelecki Park Krajobrazowy – 99 gniazd
Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Lubelskim:
- Park Krajobrazowy „Lasy Janowskie” - 15 gniazd
Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Podlaskim:
- Park Krajobrazowy „Podlaski Przełom Bugu” – 201 gniazd
- Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu – 196 gniazd
Ośrodek Zamiejscowy w Lubartowie:
- Kozłowiecki Park Krajobrazowy – 12 gniazd
- Nadwieprzański Park Krajobrazowy – 25 gniazd
Ośrodek Zamiejscowy w Zamościu:
- Południowo-Roztoczański Park Krajobrazowy – 1 gniazdo
- Park Krajobrazowy „Puszczy Solskiej” – 6 gniazd
Mamy nadzieję, że w tym roku uda się dokończyć inwentaryzację gniazd bociana białego na terenie pozostałych parków i obszarów chronionego krajobrazu.
Tekst i zdjęcia: Zyta Chajkaluk – ZLPK Oddział w Janowie Podlaskim
