25 MAJA „DZIEŃ WAŻKI”
Ważki Odonata to drapieżne owady o przeobrażeniu niezupełnym. Oznacza to, że larwa pierwotna przypomina osobnika dorosłego. Larwy ważek żyją w wodzie, gdzie odżywiają się drobnymi zwierzętami wodnymi. Jeżeli jest to larwa dużej ważki takiej jak np. żagnica, może również polować na kijanki i małe rybki. Same również chętnie są zjadane przez innych drapieżników. Larwa aby dokonać przeobrażenia w postać dorosłą wspina się na łodygę wodnej rośliny. Tam pęka część grzbietowa tułowia i wierzch głowy. Widoczna jest wtedy już postać dorosła. Skrzydła przed napompowaniem limfą są ściśnięte. Ale już po kilku godzinach ważka staje się osobnikiem teneralnym. Znaczy to, że jeszcze nie jest w pełni wybarwiona a jej skrzydła są jeszcze delikatne. Ważki kryją się wtedy zazwyczaj w krzakach. Życie ważki dorosłej czyli imago trwa krótko od 2 tygodni do 2 miesięcy. Jest to intensywny czas polegający na polowaniu na pokarm, znalezieniu partnera i złożenia jaj. Samce często są terytorialne, duże energii zatem pochłania im patrolowanie swojego terenu.
Ważki dzielimy na dwa podrzędy: ważki różnoskrzydłe Anisoptera i ważki równoskrzydłe Zygoptera. Jak ich nazwa wskazuje różnią się budową skrzydeł. Przednie i tylne skrzydła ważek równoskrzydłych mają taki sam kształt, u różnoskrzydłych tylne rozszerzają się u nasady. Różnicę widać już z daleka. Ważki równoskrzydłe są mniejsze, a gdy siadają mogą złożyć skrzydła.
Ważki spotkamy wszędzie tam gdzie jest woda. Mogą być to wody płynące, stojące, bogate lub ubogie w roślinność, torfowiska, rowy melioracyjne itp. Oczywiście nie spotkamy w jednym miejscu wszystkich 74 gatunków ważek, które występują w Polsce. Każdy z nich wybiera inny biotop, do którego się przystosował.
Roztocze nie należy do terenów zbyt zasobnych w wodę i dlatego tak cenne jest każde takie siedlisko. Położone tutaj parki krajobrazowe takie jak Krasnobrodzki PK, Południoworoztoczański PK i Szczebrzeszyński PK mają kilka takich miejsc gdzie można spotkać wiele gatunków ważek. Łącznie z PK Puszczy Solskiej będzie to łącznie około 66 gatunków. I to cieszy, że jest ich tak dużo.
Ważki są bardzo ważnym elementem swojego ekosystemu. Powinniśmy starać się zachować takie miejsca także ze względu na nas samych. Ważki dzięki drapieżniczemu trybowi życia ograniczają ilość owadów, który dla człowieka bywają przykre takich jak komary, meszki, mszyce czy muchy.
Niektóre gatunki ważek są bardzo rzadkie, poddano je ochronie lub wpisano na czerwone listy. Należą do nich: straszka syberyjska Sympecma paedisca (co ciekawe ten gatunek na Roztoczu można spotkać o wiele częściej niż straszkę pospolitą Sympecma fusca), łątka ozdobna Coenagrion ornatum, łątka zielona Coenagrion armatum, iglica mała Nahelennia speciosa (występuje na terenie Skierbieszowskiego PK), żagnica północna Aeshna caerulea (występuje tylko w Karkonoszach), żagnica zielona Aeshna viridis, żagnica torfowcowa Aeshna subarctica, gadziogłówka żółtonoga Gomphus flavipes, trzepla zielona Ophiogomphus cecilia (spotkać ją możemy w dolinie Wieprza), szklarnik leśny Cordulegaster boltonii, miedziopierś północna Somatochlora arctica, miedziopierś górska Somatochlora alpestris, lecicha mała Orthetrum coerulescens, zalotka większa Leucorrhinia pectoralis, zalotka białoczelna Leucorrhinia albifrons, zalotka spłaszczona Leucorrhinia caudalis.
Obserwowanie ważek może być zajęciem nie tylko bardzo przyjemnym, ale można czasem dokonać ciekawego odkrycia. W 2019 roku wszyscy miłośnicy ważek zwrócili uwagę na bezprecedesowy pojaw husarza wędrownego Anax ephippiger. Wydarzenie to nazwano inwazją i opisano. Pozwoliło to lepiej poznać biologię tego wyjątkowo tylko zalatującego do Polski gatunku.
Wszystkich, którzy chcieliby się więcej dowiedzieć o tych fascynujących owadach odsyłam do strony: wazki.pl.
Tekst i zdjęcia: Małgorzata Grabek
