Przeskocz do treści Przeskocz do menu

SYNAGOGA W MODLIBORZYCACH

  • 24-09-2019

        Pierwsze wzmianki o żydach w Modliborzycach (teren roztoczańskiego obszaru chronionego krajobrazu) pochodzą z połowy XVII wieku, a osadnictwo żydowskie na większą skalę nastąpiło dopiero na przełomie XVII-XVIII wieku.

       Na początku lat 20 XX wieku Żydzi stanowili ponad połowę mieszkańców Modliborzyc.

       Pod zarządem gminy żydowskiej znajdowały się: synagoga, mykwa, rytualna rzeźnia, przytułek dla ubogich oraz cmentarz. Do dnia dzisiejszego dnia  zachowała się jedynie synagoga oraz teren po cmentarzu. Synagoga została splądrowana przez Niemców ale przetrwała II wojnę światową.

       Ten wzniesiony około 1760 roku budynek zrujnowany podczas II wojny światowej, odrestaurowany został w latach 1958-1966 i zaadaptowany na Gminny Ośrodek Kultury. Jest to budowla o cechach barokowych. Synagogę wymurowano z kamienia, na planie prostokąta o zaokrąglonych narożach. Zrekonstruowano pierwotny wygląd elewacji oraz dach kryty gontem. W fasadzie frontowej, na drugiej kondygnacji budynek posiada oryginalną loggię z czterema kolumnami. Empora za loggią mieściła babiniec. Na portalu był przedsionek a za nim sala modlitw. Wnętrze synagogi przystosowane do obecnych potrzeb nie posiada żadnych pierwotnych elementów wyposażenia.

      W 2002 rok w wyniku postępowania regulacyjnego Gmina Modliborzyce zapłaciła Związkowi Gmin Wyznaniowych Żydowskich odszkodowanie w wyniku czego zrzekł się on roszczeń do tej nieruchomości. W roku 2009 przy wsparciu funduszy europejskich w ramach RPO Województwa  Lubelskiego synagoga została całkowicie wyremontowana.

    Dzisiaj synagoga wygląda bardzo dostojnie jednak smutny los spotkał w czasie II wojny światowej żydów korzystających z jej gościnności.

    W Modliborzycach istniało w latach 1941-42 getto. Piątego marca 1941 roku przywieziono tu z Wiednia 999 osób pochodzenia żydowskiego w tym kobiety i dzieci. Zwożono tu także żydów z innych części Polski. Było też trochę żydów zamieszkujących okoliczne wsie, i niemal wszyscy semici zamieszkujący dotąd w  Modliborzycach. W sumie w getcie przebywało około 2,2 tysiąca ludzi. Warunki życia były w getcie bardzo ciężkie, z niedożywienia i chorób był tu duży współczynnik umieralności. Od 8 października  1942 roku  osadzonych w getcie wywożono do obozu zagłady w Bełżcu, a starych i chorych mordowano na miejscu. II Wojnę Światową przeżyło bardzo niewielu tutejszych żydów. 

Tekst: M. Piech ZLPK OZ w Janowie Lubelskim

Zdjęcia: M. Grzyb ZLPK OZ w Janowie Lubelskim