Rajd „Jesienny” po Parku Krajobrazowym „Podlaski Przełom Bugu” - relacja

Pogoda była naszym sprzymierzeńcem, bowiem przez dwa dni pogodne niebo i ciepłe promienie słońca towarzyszyły nam podczas wędrówki. Trasa i program rajdu były zróżnicowane. Podobnie jak idea istnienia parków krajobrazowych, prezentował wartości kulturowe, historyczne i niepowtarzalną przyrodę w jesiennej scenerii.

Pierwszym przystankiem na trasie Chełm – Janów Podlaski były Kostomłoty (leżące w granicach Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu), gdzie mieści się jedyna w Polsce parafia neounicka w XVII w. cerkwi p.w. św. Nikity. Jest to świątynia obrządku bizantyjsko-słowiańskiego, będąca jednocześnie Sanktuarium Unitów Podlaskich, bowiem relikwie poległych za wiarę Unitów z Pratulina zostały sprowadzone tu w 1998r.

Janów Podlaski, do którego uczestnicy rajdu dotarli w sobotnie południe, leży w „sercu” Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu” jest siedzibą parku i osadą o bogatej historii. Niegdyś zwany był Janowie Biskupim, bowiem w XVw. stał się siedzibą biskupów łuckich. Zamek biskupi - obiekt aktualnie zrewitalizowany i funkcjonujący jako centrum hotelowo – konferencyjne uczestnicy rajdu z zaciekawieniem zwiedzili, pod okiem pracownika tego miejsca. Pani Kornelia oprowadziła nas po historycznej części zamku, prezentując m.in. apartament Adama Naruszewicza i sale, służące niegdyś rezydującym tam biskupom, przepięknie odtworzone. Obiekt łączy w sobie historię z nowoczesnością, dlatego wyjątkowo prezentują się zachowane freski ścienne, schody, drewniane belki konstrukcyjne itp. „Skarby” z prac wykopaliskowych na terenie obiektu, sprzed jego odbudowy, prezentowane są w specjalnych gablotach, w różnych jego częściach. Otoczenie zamku to zadbany dziś park ze starodrzewem, otoczony fosą, na której drewniany mostek prowadzi do Groty Naruszewicza. Obiekt z 1796r. wykonany został z polnych kamieni specjalnie na życzenie biskupa (poety i historyka), był jego samotnią. W Bazylice Mniejszej – do niedawna kolegiacie p.w.Św. Trójcy znajduje się m.in. marmurowy posąg naszego wieszcza z białego marmuru, wykonany w Rzymie w 1861r. Miejscowy wikariusz - ks. Łukasz opowiedział o dziejach świątyni i zaprowadził nas do krypty, w której spoczywa czterech biskupów, wśród nich A. Naruszewicz. Jego imieniem nazwano Zespół Szkół, mieszczący się obok kościoła, w murach byłego seminarium duchownego.

Będąc w Janowie Podlaskim nie sposób nie zwiedzić Stadniny Koni, w miejscowości Wygoda oddalonej o 2 km od centrum Janowa. Miejsce magiczne, w którym oprócz zwiedzania słynnych XIXw. stajni, mamy żywy kontakt ze światową końską arystokracją (sławne konie czystej i półkrwi arabskiej).

Kroku przyspieszyliśmy na trasie ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej „Nadbużańskie Łęgi”, bowiem do pokonania było ponad 10 km. Tablice poglądowe wyznaczały nam poszczególne przystanki, poruszając różnorodną tematykę przyrodniczą – bogactwo nadbużańskich łąk, starorzeczy, różnorodność siedlisk leśnych, ich funkcje itp. Nadbużańskie krajobrazy ze ścieżki były chętnie uwieczniane na kadrach aparatów fotograficznych.

Po przebyciu ścieżki udaliśmy się do Serpelic – miejscowości letniskowej nad Bugiem, gdzie miał miejsce nocleg. W drodze zatrzymaliśmy się na Łysej Górze – wzniesieniu, który stanowi brzeg Bugu- jest nim ok. 30 m skarpa, z której rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na dolinę Bugu, z zakolem rzeki i starorzeczem Binduga. Zejście ze stromej skarpy jednym z wąwozów dostarcza licznych emocji i prowadzi do źródełka, bijącego u stóp wzniesienia.

W Serpelicach – miejscu noclegowym, został przeprowadzony konkurs z cyklu „Znam Lubelskie Parki Krajobrazowe” z wiedzy o PK „Podlaski Przełom Bugu”. Wzięło w nim udział 16 uczniów z chełmskich szkół, laureaci otrzymali pamiątkowe dyplomy a także drobne nagrody ufundowane przez PTTK Oddział w Chełmie i ZLPK.

Niedzielny poranek upłynął niektórym uczestnikom w terenie, których zwabiło wschodzące nad Bugiem słońce. Po śniadaniu całą grupą udaliśmy się na spacer po Kalwarii Podlaskiej, usytuowanej w okolicznym lesie – która została stworzona w latach 80-tych na podobieństwo Drogi Krzyżowej w Jerozolimie.  Następnie udaliśmy się do miejscowości Zabuże, gdzie prom na rzece przedostał nas do Mielnika.

Pan Jerzy – nasz przewodnik po tej miejscowości pokazał najciekawsze jej zakątki, wśród nich: ruiny kościoła parafialnego Św. Trójcy sprzed 1420r., Kościół parafialny Przemienienia Pańskiego z lat 1912-1920, Prawosławną cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy z 1825r., Synagogę żydowską z poł XIXw. Miejscową atrakcją jest Kopalnia Kredy, która była tu wydobywana już w XVI w. i dzieje się tak do chwili obecnej. Niezwykłym miejscem okazała się także Góra Zamkowa (z grodziskiem z XI w.) z punktem widokowym na rzekę Bug. Przewodnik przekazał nam mnóstwo różnych wiadomości a jednocześnie zachęcił, by wrócić do Mielnika ponownie. Odwiedziny w rezerwacie „Góra Uszeście” usytuowanym na pagórkach morenowych, skrywającym chronione gatunki kserotermiczne jest doskonałym tego przykładem. Powrotny rejs promem na teren parku, ułatwił bezpośrednie obcowanie z tą dziką i nieprzewidywaną rzeką.

Ostatnim miejscem, jakie zostało odwiedzone podczas rajdu była Szwajcaria Podlaska (Nepelska) – zlokalizowana w południowo-wschodniej części  parku krajobrazowego. Okolicę zwiedzano z perspektywy ścieżki przyrodniczo-edukacyjnej o tej samej nazwie, „Kamienna Baba”, dolina Krzny i jej ujście do Bugu, pozostałości zespół pałacowo-parkowego z XIX w. w Neplach to stałe przystanki na jej trasie. Widok na zakole Bugu i rezerwat ze starorzeczem w jego centrum oraz czołg na jego skraju sprawiają, że miejsce to pozostaje w pamięci na dłużej.

Program rajdu był bardzo bogaty ale jednocześnie ograniczony czasowo, w ciągu kilkunastu godzin staraliśmy się pokazać najciekawsze zakątki Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu” i jego okolicy. Mamy nadzieję, że pobył dostarczył wielu niezapomnianych wrażeń i stał się zachętą, by wrócić tu ponownie.

Zespół organizacyjny rajdu stanowili:

P. Zbigniew Lubaszewski – Prezes Zarządu Oddziału PTTK w Chełmie

Paweł Łapiński – Ośrodek Edukacyjno-Muzealny w Brzeźnie

Małgorzata Grabek – Ośrodek Zamiejscowy w Zamościu

Magdalena Żychowska – Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Podlaskim

Tekst: M. Żychowska

Zdjęcia: Małgorzata Grabek, Paweł Łapiński